11

Onlar bir ticaret yahut bir eğlence gördükleri zaman, ona dağılırlar ve seni ayakta bırakırlar. De ki:

"Allah’ın katındaki şey, eğlenceden de ticaretten de daha hayırlıdır. Allah rızık verenlerin en hayırlısıdır":

"Bir ticaret gördükleri zaman":

İniş sebebi şöyledir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem Cuma günü hutbe okuyordu, birden bir kervanın geldiği öğrenildi; ona çıktılar, öyle ki, yanında ancak on iki erkek kaldı. Bunun üzerine bu âyet indi. Bunu Buhârî ile Müsilm, Sahih’lerinde Cabir b. Abdullah'tan rivayet etmişlerdir. 2

2- Buhârî, Tersirü sûre 62, bab, 2; Müslim, Cumua, hadis no, 36.

Hasen şöyle demiştir: Açlık vardı, fiyatlar yükselmişti, onun geldiğini işitince ona çıktılar. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de: Eğer hepsi çıksa idi, vadilerini ateş kaplardı, dedi. 3

3- Suyuti, ed - Dürrül Mensur, Katâde'den mürsel olarak nakletmiş ve Beyhakî rumuzunu göstermiştir.

Müfessirler şöyle demişlerdir: Ticaret yapan Dihye b. Halife el - Kelbî idi.

Mukâtil de: Bu, Müslüman olmadan önce idi, demiştir. Diyorlar ki: Şam'dan geldi, gelişini halka duyurmak için davullar çalındı. Kervan gelince böyle yapmak adet idi. Cabir b. Abdullah: Kervanda gıda maddesi vardı, demiştir. Elnı Malik de: Zeytinyağı, demiştir. Eğlenceden maksat da davul çalmaktır.

"Dağılırlar": Senden ayrılır, ona giderler, demektir.

"İleyha” zamiri ticarete râcîdir. Sadece ona râci olması, onlar için çok önemli olmasındandır. Bu da Ferrâ’ ile Müberrid’in görüşüdür.

Zeccâc da, mana şöyledir, demiştir: Bir ticaret gördükleri zaman ona dağılırlar veya bir eğlence gördükleri zaman ona dağılırlar. Birini zikretmemesi ikincinin atılan şeye delalet etmesindendir.

İbn Mes’ûd ile İbn Ebi Able, tesniye sığasıyla

"infaddu ileyhima” okumuşlardır. İbn Mes’ûd ile İbn Ebi Able’den, müzekker zamiri ile

"infaddu ileyhi” okudukları da rivayet edilmiştir.

"Seni ayakta bırakırlar” Bu da hutbedeki kıyamdır.

"De ki: Allah’ın katındaki” sevab ve Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem ile sebat

"eğlence ve ticaretten daha hayırlıdır” Çünkü O, kendine iman edip ibadet edene de rızık verir, kendini inkâr edip de iman etmeyene de rızık verir. O, isteyene de verir, istemeyene de verir. Başkası ise ancak fayda umduğuna verir ve hizmetine koşana yönelir.