66

"Etrafınız kuşatılıp (çaresiz kalmanız müstesna), onu bana muhakkak getireceğinize dair, Allah'dan, bana sağlam bir taahhüd vermedikçe onu sizinle beraber göndermem" dedi. Artık ona teminatlarını verince, O da: "Allah, söylediklerimize vekil (olsun) dedi".

Bil ki, burada geçen mevsık kelimesi, sıka manasında bir masdar olup, bu, "kendisine itimad edilen söz, ahid" demektir. O halde, bu kelime ism-i mef'ul manasında bir masdardır. Buna göre "Siz bana, kendisine güvenilir bir söz vermediğiniz sürece ben onu sizinle beraber yollamayacağım" demek istemiştir. Hnellah ifâdesinin manası "Onu, Allah'ı şahit tutmak ve Allah'ın adını anarak ona yemin etmek suretiyle, kendisine güvenilen bir ahid, söz" anlamındadır. Ayetteki (......) kelimesinin başına lâm gelmiştir. Zira biz, ifadesiyle, yemin manasının kasdedilmiş olduğunu açıklamıştık. Buna göre kelamın takdiri: "Onu, muhakkak surette bana getireceğinize dair, Allah'a yemin etmedikçe" şeklindedir.

Cenâb-ı Hak, "Etrafınız kuşatılıp (çaresiz kalmanız müstesna)" buyurmuştur. Bu ifâdeyle ilgili iki bahis bulunmaktadır:

Birinci Bahis: Keşşaf sahibi şöyle demektedir: "Buradaki istisna, İstisnâ-i muttasıldır. O halde (......) "mef'ûlün leh"dir. Müsbet olan, (......) kelimesi ise, olumsuz manadadır. Buna göre mana, "sizler, onu şu tek bir sebep hariç, ne sebeple olursa olsun onu mutlaka bana getireceksiniz" şeklinde olur.

İkinci Bahis: Vahidî şöyle demiştir: "Müfessirlerin bu hususta iki görüşü bulunmaktadir

Birinci Görüş: Cenâb-ı Hakk'ın (......) tabirinin manası, "helak olmanız hali müstesna" şeklindedir. Mücahid şöyle demiştir: "Bu, "Hepinizin ölmesi hali müstesna; işte benim yanımda ancak bu bir mazeret olur." Araplar birisinin ölümü yaklaştığı zaman (......) derler. Nitekim Cenâb-ı Allah da Dna, onu helak edecek şey isabet etti" manasında olmak üzere Onun bütün serveti istilaya uğratıldı" (Kehf. 42) buyurmuştur. Yine Cenâb-ı Hak "Sanırlar ki onlar çepeçevre kuşatılmışlardır" (Yunus. 22) buyurmaktadır. Bu kelimenin manasının aslı şudur: Kim düşman tarafından ve bütün kurtuluş yolları da kapatılırsa, şüphesiz onun helak vakti de yaklaşmış demektir. Sundan dolayı helak olmuş olan herkes hakkında denilir.

İkinci Görüş: Bu, Katâde'nin zikretmiş olduğu görüştür. Buna göre (......) tabiri, "Ancak, mağlup ve makhûr olup da, geri dönememeniz müstesna anlamındadır. Cenâb-ı Hak sonra, "Artık ona teminatlarını verince o da: "Allah, söylediklerimize vekîl (olsun) dedi" buyurmuştur. O, "şahid" manasını kasdetmiştir. Çünkü şahid, bu ahdin kendisine havale edilmiş olması manasında bir vekildir. Binâenaleyh, eğer siz bu ahdinizi tastamam yerine getirirseniz, o sizi en güzel şekilde mükafaatlandırır. Yok eğer bu hususta haksızlık ve zulmederseniz, size en büyük cezayı vermekle mukabelede bulunur.

Oğullarına Ayrı Kapılardan Girmelerini Tavsiye