14

"Eğer dünyada ve ahirette Allah'ın fazl u rahmeti üstünüzde olmasaydı içine daldığınız yaygaradan dolayı sizi herhalde büyük bir azâb çarpardı".

Ayetinin ifade ettiği husus olup, bu da yasaklar koyan ayetlerdendir. Bu ayetin başındaki "bulunan başka bir şey sebebiyle herhangi bir şeyin bulunamayacağını ifade eden" dir. Arapça'da, harf-i ceriyle kullanıldıklarında ve - fiilleri, "dalmak, bir şeye girmek" anlamlarına gelirler. Buna göre ayetin manası hususunda şu iki izah yapılabilir:

a) "Şayet ben, dünyada, birisi de tevbe etmeye mühlet tanımak olan çeşitli nimetlerle size lütufta bulunmama; ahirette de, sizi afv ve mağfiret etmek suretiyle, size merhamet etmeme hükmetmemiş olsaydım, içine dalıp gömüldüğünüz bu "ifk" hadisesinden dolayı, sizin cezanızı bu dünyada hemencecik verirdim.." demektir.

b) "Şayet Allah'ın size olan lütfü ve merhameti olmasaydı, içine gömülüp daldığınız o şey hususunda hem dünya hem de ahirette size büyük bir azab isabet ederdi" demektir. Buna göre, ayette bir takdim ve tehir söz konusu olup, buradaki hitap iftira edenleredir. Bu, Mukatil'in görüşüdür. Ayette bahsedilen fadl ise Allah'ın azabını ertelemesine ve tevbe edenlerin tevbesini kabul etmesine dair olan hükmüdür.

Dördüncü Nevi Durum: Asılsız Şeyi Geveleme

Dördüncü çeşit, Cenâb-ı Hakk'ın,