64

Beşinci Husus, haşr ve haşr (diriliş) ile ilgili olup, bu ayetle ifade edilmiştir. "Yahut ilk yaratan, sonra onu iade edecek olan ve sizi gök ile yerden rızıklandıran mı? Allah ile beraber bir tanrı öyle mi? De ki: "Eğer iddianızda doğru iseniz delilinizi getiriniz".

Bil ki Allahü teâlâ, dünya nimetlerini sayınca, "Yahut ilk yaratan, sonra onu iade edecek (yeniden yaratacak) olan mı (daha hayırlı)" buyurarak, âhiret nimetlerinden bahsetmiştir. Çünkü mükâfaat ile elde edilecek âhiret nimetleri, ancak ilk yaratmadan ve mükellef çağına getirdikten sonra, yeniden yaratma ile tamamlanır. O halde, Hak teâlâ'nın bu sözü, bütün bu nimetleri ifade etmektedir. Bu nimetlerin ancak rızıklarla tamamlanacağı malumdur. İşte bundan ötürü Hak teâlâ, "Sizi gök ile yerden kim rızıklandırıyor?" buyurmuş ve sonra onların hareket tarzlarındaki tersliğe dikkat çekerek, "Allah ile beraber (başka) bir tanrı öyle mi?" demiştir. Sonra, "De ki: "Eğer iddianızda doğru iseniz, delilinizi getiriniz" hitabı ile, onların buna hiçbir delilleri bulunmadığını ve onların bâtılı böyle delilsiz olarak savunduklarını beyan buyurmuştur. Hak teâlâ'nın bu hitabı, iddia edilen şey hakkında mutlaka bir delil bulunması gerektiğine ve taklidin yanlışlığına delalet eder.

İmdi şayet, "onlar, öldükten sonra dirilmeyi kabul etmedikleri halde, kendilerine daha nasıl, "Yahut ilk yaratan, sonra onu iade edecek olan mı?" denilmiştir?" denilirse, buna şu şekilde cevap verebiliriz: Onlar, yaratılışın başlangıcını kabul etmektedirler. İbtidâ ise, "iâde"ye, çok kuvvetli bir biçimde delâlet etmektedir. Binâenaleyh bu söz, böylesine kuvvetli bir delil olunca, onlar, öldükten sonra dirilmeyi inkâr edince, adeta mazeretsiz kalıvermişlerdir. Allah'ın kudretinin mükemmelliğine delâlet eden deliller burada sona ermektedir.

Gayb İlmi Allah'ındır