14

"O, İnsanı çömlek gibi (tın tın eden), kupkuru bir çamurdan yarattı".

"Salsalın manası ile ilgili şu iki izah yapılabilir:

a) Bu kelime, "kokuşmuş çamur" manasında olup, "et koktu" manasında söylenen deyimindendir. Bu durumda, "salsâl" masdarından olmuş olur.

b) Bu kelime, masdarındandır. Nitekim. "Demire vurunca ses çıktığında denilir. Bu izaha göre, kupkuru olan o çamurun bir parçası bir parçası üzerine düştüğünde, aralarında bir ses meydana gelir. Çünkü özlü-yapışkan olan bu çamur, birşeye yapışıp, sonra ondan birden kopup ayrıldığında, yine bir ses duyulur.

İnsanın Yaratıldığı Madde

İmdi eğer, "İnsan, salsâl'dan yaratıldığına göre, daha nasıl Kur'ân'da, onun topraktan, tîn (kil)den, balçıktan, değersiz bir sudan (meniden) ve benzeri şeylerden yaratıldığı söylenmiştir?" denilirse, biz deriz ki: Onun bir kez topraktan, diğer defasında ise, önemsiz bir sudan (meniden) yaratılmış olması, ayrı iki şahıs (yaratılış) itibariyledir. Çünkü Hazret-i Adem (aleyhisselâm), salsâl, balçık, kil olan topraktan; çocukları ise önemsiz bir su olan (meniden) yaratılmıştır. Eğer Âdem (aleyhisselâm) yaratılmamış olsaydı, çocukları da yaratılmamış oturdu. "Atası-babası ondan yaratıldı" manasında, "Zeyd balçıktan yaratıldı" da denilebilir. Kur'ân'daki, yapışkan çamur, balçık ve benzeri ifadeler ise, Adem (aleyhisselâm)' in, ilk önce topraktan yaratılıp, sonra o toprak kil olmuş, sonra kokuşmuş balçık, daha sonra yapışkan-özlü çamur olduğuna işarettir, buna göre, 'Âdem, şundan, şundan, berikinden, ondan yaratıldı" denilmiş gibi olur. Ayetteki, fehhâr", ateşte pişmiş çamur olup, tuğla-kiremit manasınadır. Binâenaleyh burada, asit lügat manası üzere kullanılmış olur. O halde "fehhâr", fâhir kelimesinin, mübalağa sigası olup, tıpkı, "allâm" kelimesinin, "âlim"in mübalağası olması gibidir. Bu böyledir. Çünkü, unufak olma özelliğindeki o toprak, suyu ve sıvıları içinde tutabilecek (bir çömlek) haline gelip, ufalanmayıp-yarılmayıp, içindekileri sızdırmayacak bir hal alınca, sanki, hem cinslerine karşı fahretmiş (öğünmüş) gibi olur.

Cinnin Maricden Yaratılması