2

"Kalk ve insanları uyar".

Ayetteki, "kalk" ifadesiyle ilgili olarak iki izah yapılabilir:

1) Bu, "yatağından kalk, uykudan uyan" manasınadır.

2) Bu "karar vermiş ve bu işe azmetmiş olarak kalk, işe koyul" manasınadır. Ayetteki, 'İnsanları uyar" emri hususunda da şu iki izah yapılabilir:

a) "Eğer iman etmezlerse, kavmini, Allah'ın azabı hususunda uyar."

b) İbn Abbas (radıyallahü anh) buna, "İnsanları inzar etmek, ikaz etmek için kalk" manasını vermiştir. Birinci görüşü benimseyenler, "Yakın akrabalarını inzar et" (Şuara, 214) ayetini; ikinci görüşü benimseyenler de, "Biz seni ancak, bütün insanlar için müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik" (Secde, 28) ayetini delil getirmişlerdir.

Burada şöyle üçüncü bir ihtimal daha vardır. O da, bu ifadeyle, "inzar işiyle meşgul ol" manası kastedilmiştir. Buna göre Hak teâlâ, Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e sanki, "Kendini bu mesleğe ve vazifeye hazırla, iyice hazırlan" demek istemiştir. Çünkü "Münazaa-münakaşa sanatını öğren" deme ile, "Zeyd'le münakaşa et" deme arasında fark vardır.

Tekbir