20

"Sonra onun yolunu kolaylaştırdı..."

ayetinin beyan ettiği husustur. Bu hususla ilgili İki mesele vardır:

Birinci Mesele

Bu ifadedeki (......) kelimesi, kendinden sonra gelen fiilinin tefsir ettiği bir fiilinin takdir edilmesi sebebiyle mansubtur. (Buna iştigal denilir).

Doğumdaki Harika

Alimler bunun ne demek olduğu hususunda şu görüşlere yer vermişlerdir:

1) Bazı alimler bu ifade ile, insanoğlunun annesinin karnından çıkışının kolaylaştırılmasının kastedildiğini söyleyerek şöyle demişlerdir: İnsanoğlu annesinin karnında iken, başı üst tarafa, ayakları da alt tarafa doğrudur. Fakat, dünyaya gelme zamanı geldiğinde, o, tersine döner. Binâenaleyh, o çocuğa bu ilhamı veren, Allah'dan başka kim olabilir? Bu manayı, çocuğun o daracık geçitten diri olarak çıkması hususu da teyit eder ki, bu çok acîb bir şeydir.

2) Ebu Müslim de şöyle demektedir: Bu ayetten kastedilen, Cenâb-ı Hakk'ın, "Biz ona iki de yol gösterdik..." (Beled, 10) ayetinden kastedilenin aynısıdır. Binâenaleyh, ayetin bu ifadesi, hem dini alakadar eden iyi ve kötünün arasını, hem de dünyayı alakadar eden iyi ve kötünün arasını ayırdetmeyi belirlemeyi içine atır ki, bu da netice olarak, "Biz onu, hem iyi hem de kötü yola girebilecek bir nitelikte yarattık.." demek olup, ifadesinin içine de, ona, yapabilme gücü vermek, iyiyi kötüyü anlatmak, akıl vermek, peygamberler göndermek ve kitablar indirmek gibi hususlar girer.

3) Ayetin ifade ettiği mana, dini meselelere tahsis edilmiş bir manadır. Çünkü (......) kelimesi, kastedilenin, ahirette meydana gelen işler değil de, dünya halleri olduğunu hissettirmektedir.

Öldürüp Kabre Koydu

Üçüncü Mertebe: En son mertebe olup bu da, Cenâb-ı Hakk'ın