6"Şüphesiz insan Rabbine karşı çok nankördür" Vahidî, "kunûd" kelimesinin lügat manası, "haktan ve hayırdan menetmek, başkalarını uzaklaştırmaktır. Kenûd ise, üzerinde bulunduğu şeyi engelleyen demektir. Hiçbir şey bitirmeyen toprağa da "arz-ı kenûd" denilir. Bu hususta müfessirlerin birçok izahları var: Mesela İbn Abbas, Mücahid, İklime, Dahhâk ve Katâde, "Kenûd, nankör manasınadır. O meşhur "kinde", babasına karşı nankörlük edip, ondan ayrıldığı için bu ismi almıştır" demişlerdir. Kelbî ise, "Kenud, Kinde lügatına göre âsî; Benî Mâlik lügatına göre, cimri; Mudar ve Rabî'a lügatına göre nankör manasınadır" demiştir. Ebû Umâme, Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den, "kenûd"un, kendi payını (başkalarından) sakınan, tek başına yiyen, kölesini döven nankör manasına olduğunu rivayet etmiştir. Hasan el-Basri, "Kenûd", başına gelen mihnet ve musibetleri sayarak Rabbine levmeden ve O'nun nimetlerini ve verdiği rahatlıkları unutandır. Bu aynenf "Ama insan, ne zaman Rabbi onu imtihan edip de kendisine kasem eder, nimetler verirse, "Rabbim bana ikram etti, şeref verdi" der. Fakat ne vakit onu deneyerek, rızkını daraltırsa, o zaman da, "Rabbim bana ihanet etti, hor hakir kıldı" der"(Fecr, 15-16) ayetlerinde ifade edildiği gibidir" der. Bil ki, "kenûd"un manası, küfr (nankörlük) veya fark (günah) olmanın dışına çıkmaz. Her nasıl olursa olsun, bunun bütün insanlara hamledilmesi mümkün değildir. Binâenaleyh belli bir kafir için kullanılması gerekir veya eğer herkes için kullanırsak manası şöyle olur: İnsanın tabiatı, onu böyle olmaya sevkeder. Ancak Allahü teâlâ insanı, lutfu ve tevfiki ile bundan korursa, o müstesna... Birinci mana, ekserî alimlerin görüşüdür ve onlar şöyle demişlerdir: "Çünkü İbn Abbas, "Bu ayet, Kart b. Abdullah b. Amr b. Nevfel el-Kureşî hakkında nazil olmuştur" demiştir. Keza, "O halâ, kabirlerde olanların eşilip çıkarıldığı zaman... Rablerinin onlardan elbette haberdar olduğunu bilmiyor mu?"(Adiyât. 9-11) ayetleri de ancak kafirler hakkında uygun olur. Çünkü bu, adeta bahsedilenlerin bu işi, yani kıyameti inkar ettiğini anlatmaktadır." İkincisi, yani Hak teâlâ'nın hakkında yemin ettiği ikinci husus, şu ayetin beyan ettiği şeydir: |
﴾ 6 ﴿