9

"Artık onun anası "Hâviye"dir"

ayetine gelince, bu hususta şu izahlar yapılabilir:

1) Hâviye, cehennemin adlarından biridir. O ateşe, ona düşen kimseler çok yüksekten düştükleri için, sanki ateş, derin bir çukur muş gibi olur. Buna göre mana, "Onun varacağı yer, o ateşin" şeklinde olmuş olur. "Onun varacağı yere - el-Me'vâ", çocuğun yine kendisine sığındığı anneye teşbih edilerek, (bir mecaz olarak), "anne (ümm)" denilmiştir.

2) O tepe üstü ateşe düşecektir. Bu görüşü, Ahfeş, Kelbî ve Katâde zikretmişlerdir. Çünkü onlar, ateşe, tepeüstü düşeceklerdir.

3) İnsanlar, birincisine beddua ettiği zaman, "Anası ölsün..." derler. Çünkü, kişi yuvarlandığında, yani düşüp de helak olduğunda, onun annesi, hüznünden ve kederinden helak olur, kendisini helak eder. Buna göre adeta "Ama kimin de tartıları hafif gelirse, o muhakkak ki helak olmuştur, anası ağlamıştır" denilmek istenmiştir.