209

Size bunca apaçık delil geldikten sonra ayrılırsanız bilin ki, şüphesiz Allah Azizdir, Hakimdir.

"Size bunca apaçık delil..." Eğer hitap mü’minlere ise bunca mu'cize ve Kur'ân âyetleri; eğer hitap iki kitap ehline ise o takdirde apaçık deliller onların şeriatında varid olan Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın geleceğinin haber verilmesi ve onun tanıtılması demektir.

"Geldikten sonra ayrılırsanız" yani doğruluk yolundan uzaklaşmanız,

"şüphesiz Allah Azizdir, Hakimdir."

Âyet-i kerimede geçen zelel (ayrılmak), aslında ayak kayması hakkında kullanılır. Daha sonra inançlar, görüşler ve buna benzer hususlarla ilgili olarak da kullanılır. Zelle, yezillu, zelel ve zülul, ayağı kaydı, kayar demektir.

Ebû Şimal el-Adevi "zeliltum" diye okumuştur ki, iki ayrı söyleyiştir. Kelimenin asıl anlamı ayağın kayması ile ilgili olmakla birlikte burdaki anlamı; saparsanız ve haktan ayrılıp eğri yola giderseniz, demektir.

Bu âyet-i kerimede günahı bilen kimsenin cezasının, onu bilmeyenin cezasından daha büyük olduğuna, İslâm davetinin kendisine ulaşmadığı kimsenin şer'î hükümleri terketmek dolayısıyla kâfir olmayacağına bir delil vardır. en-Nekkâş'ın anlattığına göre Ka'b el-Ahbâr İslâm'a girdikten sonra Kur'ân-ı Kerîm'i öğreniyor idi. Ona Kur'ân-ı Kerîm'i öğreten kişi burada;

"bilin ki şüphesiz Allah Azizdir, Hakimdir" yerine: Gafûrdur, Rahîmdir diye öğretecek olmuş. Bunun üzerine Ka'b: Ben bunun böyle olmasını uygun görmüyorum, demiş. Bu sefer yanlarından bir adam geçmiş. Ka'b ona: Sen bu âyet-i kerimeyi nasıl okuyorsun, diye sorunca adam:

"Bilin ki şüphesiz Allah Azizdir Hakimdir" diye okuyorum, deyince Ka'b: Böyle olması gerekir; diye cevap vermiş.

"Azizdir" istediği birşey engellenemez;

"Hakimdir" yaptıklarını sapasağlam ve hikmetli yapar.