192

"Rabbimiz! Sen kimi ateşe sokarsan şüphesiz onu hakir kıldın demektir. Zâlimlerin hiç yardımcıları yoktur.

10- Ateşe Atılanlar:

Yüce Allah'ın:

"Rabbimiz! Sen kimi ateşe sokarsan şüphesiz onu hakir kıldın demekti?" âyeti zelil kıldın, küçük düşürdün demektir, anlamındadır. el-Mufaddal ise onu helâk ettin, anlamına gelir demiş, ve şu beyiti buna örnek göstermiştir:

"Helâk etsin (ahzâ) o ilâh ki, haça tapanları

Ve rahiplerin şapkalarını giyenleri."

Bu kelimenin, rezil etmek ve uzaklaştırmak anlamına geldiği de söylenmiştir. "Ahzâhullah" denilir ki; Allah onu uzaklaştırsın ve ona gazab etsin manasına gelir. Bu kelimenin ismi "hizy" gelir. İbn es-Sikkît der ki: Bir belâ ve musibete duçar olmak anlamına da kullanılır.

Vaîd sahipleri (Mutezile) bu âyet-i kerimeye dayanarak şöyle derler: Cehenneme girdirilen bir kimsenin mü’min olmaması gerekir, çünkü yüce Allah:

"Şüphesiz onu hakir kıldın, demektir" diye buyurmaktadır. Başka bir yerde de şöyle buyurmaktadır:

"O gün Allah Peygamberi ve onunla birlikte olan îman edenleri hakir kılmayacaktır." (et-Tahrim, 66/8) Ancak onların bu iddiaları red olunur; çünkü büyük günah işleyen kimsenin daha önce geçtiği gibi ve ileride de geleceği üzere, îman ismi zail olmamaktadır. Yüce Allah'ın:

"Sen kimi ateşe sokarsan" âyetinden kasıt, cehennemde ebedi bırakırsan, demektir, ki bunu Enes bin Mâlik söylemiştir. Katâde de der ki: Tudhil (sokarsan) kelimesi, tuhlıd (ebedi bırakırsın) kelimesinin maklûbudur. (Yani harfleri yer değiştirilerek oluşmuş bir kelimedir.) Bununla birlikte biz Harûrâlıların (Hâricîlerin) dedikleri gibi demeyiz.

Said b. el-Müseyyeb de der ki: Bu âyet-i kerîme ateşten çıkartılmayacak bir topluluk hakkında özeldir. Bundan dolayı yüce Allah:

"Zâlimlerin" yani kâfirlerin "hiç yardımcıları yoktur" diye buyurmaktadır.

Mana bilginleri de derler ki: Hızy (hakirlik, horluk)un haya anlamına gelme ihtimali de vardır. Utanan bir kimsenin durumunu ifade etmek üzere bu kökten gelen kelimeler kullanılır. Şair Zu'r-Rimme der ki:

"Bir utanma kapladı; onu

Habl tarafından geldiği vakit; gazab ile karışmış."

Buna göre o günde mü’minlerin "hızy"inden kasıt, cehenneme girecekleri için oradan çıkıncaya kadar diğer din sahiplerinden utanmaları demektir. Bunun kâfirler için ifade ettiği anlam ise, ölüm sözkonusu olmaksızın orada helâk olmalarıdır. Mü’minlerin ise cehennemde kalmalarının bir nihayeti vardır. Böylelikle onlardan ayrılmış oluyorlar. Nitekim Müslim'in Sahih'inde rivâyet ettiği Ebû Said el-Hudrî yoluyla gelen sahih sünnette de böylece sabit olmuştur ki; bu Hadîs-i şerîf daha önceleri geçtiği gibi, İleride de gelecektir.