62

Elleriyle yaptıkları yüzünden başlarına bir musibet gelipçattığızaman halleri nasıl olacak? Sonra sana gelirler de: "Biz iyilik etmekten ve ara bulmaktan başka bir şey istemedik" diye Allah'a yemin ederler.

"Elleriyle yaptıkları yüzünden başlarına bir musibet gelip çattığı zaman halleri nasıl olacak?" Yani, (Savaşta) yardımlarını almayı terk etmekten ve yüce Allah'ın:

"De ki: Ebedîyyen benimle birlikte asla (bir Savaşa) çıkamazsınız ve benimle beraber hiçbir düşmanla Savaşmayacaksınız" (et-Tevbe. 9/83) âyetinde işaret olunan, kendilerini gelip bulacak zillet dolayısı ile halleri nice olacak. Yani nasıl davranacaklar, ne yapacaklar? Burada onların (Hazret-i Ömer tarafından) öldürülen arkadaşlarının kastedildiği de söylenmiştir. "Elleriyle yaptıkları yüzünden..." ifadesi ile söz (cümle) tamam olmaktadır. Daha sonra onların yaptıklarından haber vermeye koyulmaktadır Şöyleki; Hazret-i Ömer, arkadaşlarını öldürünce, kavmi gelip diyetim istemeye ve: Bizler onun diyetini istemekle iyilikten ve hakka uygun davranmaktan başka birşey istemiyoruz, diye yemin etmeye kovuldular.

Şöyle de denilmiştir: Âyetin anlamı şudur: Senin hükmüne başvurmakta, senden yüz çevirmekle biz sadece hasımlar arasını uyuşturup bulmayı ve verilecek hükümde iki tarafı birbirlerine yaklaştırmakla iyilikte bulunmayı istemiştik.

İbn Keysan der ki: Biz yalnızca adalet ve hakkı istemiştik, derler. Bunun bir benzeri de:

"Ve iyilikten başka birşey kastetmedik diye yemin edeceklerdir" (et-Tevbe, 9/107) âyetidir, Yüce Allah, onların bu iddialarını yalanlayarak: "İşte bunlar, Allah'ın, kalplerinde olanı bildiği kimselerdir” diye buyurmaktadır. ez-Zeccâc der ki; Yani, Allah onların münafık olduklarını bilmiştir, demektir. Bunun bizim için ifade ettiği anlam da şudur: Bilin ki onlar münafıklardır.