82

Hâlâ onlar Kur'ân'ı gereği gibi düşünmeyecekler mi? Eğer o, (Kur'ân) Allah'tan başkasından gelseydi, elbette içinde birbirini tutmayan birçok şeyler bulurlardı,

Bu âyeti kerîme ile yüce Allah'ın:

"Onlar hâlâ Kur'ânı tefekkür etmezler mi. Yoksa kalpleri üzerinde kilitler mi var?" (Muhammed, 47/24) âyeti, anlamının bilinmesi için Kur'ân üzerinde tefekkür etmenin vücubuna delil teşkil etmektedir. Böylelikle bu: Kur'ân tefsirinden ancak Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'dan. sabit olan rivâyetler alınır deyip de Arap diline uygun bir şekilde tevil yapmayı yasak kabul edenlerin görüşlerinin de yanlışlığını ortaya koymakta ve onların görüşlerini reddetmektedir. Bu âyette, düşünme ve istidlalin emredildiğine, taklid'in yanlışlığına dair delil bulunduğu gibi, kıyasın da delü olarak kabul olunduğuna dair delil vardır.

Yüce Allah'ın:

"Eğer O, Allah'tan başkasından gelseydi, elbette içinde birbirini tutmayan birçok şeyler bulurlardı" âyetine gelince; Elbette onda farklılıklar ve çelişkiler bulurlardı, demektir. Bu açıklama İbn Abbâs, Katade ve İbn Zeyd'den rivâyet edilmiştir. Kıraat lâfızlarının farklılığı, misallerin lâfızları, delâletler, Sûrelerin miktarları ve âyetler arasındaki farklılıklar ise bunun kapsamına girmemektedir. Buradaki farklılıktan kasıt ise, çelişki ve birbirini tutmayan şeylerdir

Şöyle de denilmiştir: Âyetin anlamı şudur: Size bu bildirilen âyetler, Allah'tan başkasından gelmiş olsaydı, bunlar arasında tutarsızlıklar olurdu.

Yine şöyle denilmiştir: Çokça söz söyleyen kim varsa mutlaka onun sözünde pek çok tutarsızlıklar olur ya sözün niteliklerinde ve lâfızlarında olur yahut da mananın güzelliğinde olur ya çelişkilerinde görülür yada yalan söz olur. Ancak yüce Allah, Kur'ân-ı Kerîmi indirerek onun üzerinde dikkatle düşünmelerini emretmektedir. Çünkü onlar, ne sözlerin niteliğinde ne de farklılık görmektedirler, ne de herhangi bir şekilde onu reddedecek imkanları vardır. Ne onda bir çelişki buluyorlar, ne de kendilerine haber verilen ve bildirilen gaybî haberlerde herhangi bir yalana rastlıyorlar.