145

Şüphesiz, münafıklar cehennemin en aşağı tabakasızdadırlar. Onlara hiçbir yardımcı bulamazsın.

Yüce Allah'ın

"Tabakasında" kelimesini Kûfeliler, "radıyallahü anh" harfini sakin olarak; şeklinde okumuşlardır. Ancak birinci okuyuş daha fasihtir. Çünkü bunun çoğulu şeklinde yapılır.

Deve ve develer, kelimesinde olduğu gibi. Bu açıklamayı en-Nehhâs yapmıştır. Ebû Ali ise der ki: Bu iki söyleyiş tıpkı kumlar, kelimesi ve benzerlerinde olduğu gibi iki ayrı söyleyiştir.

Çoğulu; şeklinde gelir. söyleyişinin çoğulu şeklinde Bozuk paralar, gibi gelir.

Cehennem ateşi aşağıya doğru yedi basamak (dereke) dir. Yani yedi ayrı tabaka ve ayrı mevkiidir.

Şu kadar varki, Araplar aşağı doğru men tabakalar hakkında "dereke" kelimesini kullanırlar. Mesela, kuyunun derekeleri vardır, derler. Buna karşılık yukan doğru çıkanlara da "derec basamak" derler. O bakımdan cennette dereceler, cehennemde de derekeler vardır. Bu açıklamalar daha önceden (en-Nisa, 4/95-96. âyetler, 5. başlıkta) geçmiş bulunmaktadır

Buna göre münafık bir kimse, bu aşağı doğru inen basamakların en aşağısındadır. Bunun ismi ise el Haviye dir. Burada cezalandırılmasının sebebi ise küfrünün ileri derecede oluşu, gailelerinin çokluğu ve mü’minlere eziyet verme imkânım elde etmesinden dolayıdır. Derekelerin en üstte olanı Cehennemdir. Ondan sonrası Lazâ, ondan sonrası el-Hutama, ondan sonra es-Sairt ondan sonra Sekar, ondan sonra et-Cahîm ve en sonda el-Hâviye gelir. Bunların hepsine de ilk tabakanın ismi da verilebilir. Allah lütuf ve keremiyle bizi onun azabından muhafaza buyursun.

Abdullah b. Mes'ûd'dan yüce Allah'ın: "Cehennemin en aşağı tabakasındadırlar" âyetinin açıklaması ile ilgili olarak şöyle dediği nakledilmiştir: Üzerlerine kilitlenecek cehennemde kilitli demirden tabutlardadırlar.

İbn Ömer ise şöyle der: Kıyâmet gününde insanlar arasında azaplan en şiddetti olacak üç kesim vardır. Bunlar; münafıklar, Mâide'nin (Hazret-i Îsa'nın üzerine gökten sofranın) inişine şahit olanlardan küfre sapanlar ve Fir'avun ve hanedanı. Bunu doğrulayan âyetler ise, yüce Allah'ın Kitabındadır.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:

"Şüphesiz, münafıklar cehennemin en aşağı tabakasındadırlar" Mâide ashâbı hakkında ise şöyle demiştir:

"Sonra kâfir olursa, Ben onu âlemlerden kimseyi azaplandırmayacağım bir azap ile azaplandırırım," (el-Mâide, 5/115) Fir'avun hanedanı hakkında da şöyle buyurmaktadır:

"Fir'avun hanedanını azâbın en şiddetlisine sokun." (el-Mu'min, 40/46)