81

"Çünkü siz, kadınları bırakıp şehvetle erkeklere yaklaşıyorsunuz. Hayır, siz çok ileri giden bir kavimsiniz."

Yüce Allah'ın:

"Çünkü siz" âyetini, Nâfi' ile Hafs, bir haber kipi olarak esreli tek bir hemze ile okumuşlardır. O taktirde bu, daha önce söz geçen hayasızlığı açıklamak üzere varid olmuş bir âyet demek olur. O bakımdan bunun başına hemze getirmek güzel olmaz. Zira, getirilecek bir hemze (soru edatı, bundan sonra gelecek olan âyetler ile önce gelen âyetler arasındaki bağı kopartır.)

Ancak, diğerleri, azarlamak anlamına gelecek şekilde istifham (soru) lâfzı üzere iki hemzeli okumuşlardır. Bunun güzel olması ise, ondan önceki âyetlerin da sonrakilerin de müstakil birer ifade olmalarıdır.

Ebû Ubeyd, el-Kisâî ve başkaları birinci okuyuşu tercih etmişler ve yüce Allah'ın şu âyetini delil göstermişlerdir:

"Sen Öldükten sonra onlar ebedi mi kalacaklar?" (el-Enbiyâ, 21/34) Bu âyette soru edatı başa gelmiş ve; Onlar mı..." diye buyurmamıştır.

Yine:

"Eğer o ölür veya öldürülürse ökçeleriniz üstünde geriye mi döneceksiniz" (Âl-i İmrân, 3/144) diye buyurmuş ve ... Dönecek misinizi"' diye buyurmamıştır.

Ancak, böyle bir şey oldukça çirkin bir yanlışlıktır. Çünkü onlar, bunu söylerken birbirine benzemeyen iki şeyi birbirine benzetmiş olmaktadırlar. Zira, (bu son iki âyette) görülen şart ve cevabı tek bir şey gibidirler. Mübteda ve haber gibi. O bakımdan, bu İkisinde iki ayrı istifham olması câiz değildir. Mesela; Eğer sen ölürsen onlar mı..." demek doğru olmaz. Nitekim "Zeyd mi, gidiyor mu?" demenin doğru olmadığı gibi. Hazret-i Lût kıssasında ise iki cümle yer almaktadır. Dolayısı ile bunların her birisi için ayrı ayrı soru edatı getirme imkânı da vardır. el-Halil ve Sîbeveyh'in görüşü budur, en-Nehhâs, Mekkî ve başkaları da bu görüşü tercih etmişlerdir.

"Şehvetle" kelimesi mastar olarak nasbedilmiştir. Yani siz, onları arzulayarak, şehvet duyarak mı istiyorsunuz? Bununla birlikte hal mahallinde mastar olması da mümkündür.

"Hayır siz, çok ileri giden bir kavimsiniz" âyetine yüce Allah'ın:

"Hayır siz, haddi aşan bir kavimsiniz" (eş-Şûrâ, 26/166) âyeti birbirine benzemektedir. Yani siz, şirkle birlikte bu hayasızlığı işlemekle çok aşırıya kaçmış oluyorsunuz.