12

Kıyâmetin kopacağı günde ise, günahkârlar ümitsizce susacaklardır.

"Kıyâmetin kopacağı günde ise günahkârlar ümitsizce susacaklardır"

âyetinde geçen

"ümitsizce susacaklar" anlamındaki âyeti, Ebû Abdurrahman es-Sülemî "lâm" harfi üstün olmak üzere; "Susturulacaklardır" diye okumuştur. Dilde bilinen anlamı ile; kişi susup da ileri sürecek bir delili kalmayıp, artık delilinin kalabilme ümidi de kesilince, "Adam ümitsizce sustu" denilir. Hayrete düştü, ne yapacağım bilemedi anlamındaki fiil de anlam itibariyle buna yakındır. Nitekim el-Accâc şöyle demiştir:

"Arkadaşım, sen hiç deve pisliklerinin kerme haline dönüştüğü eski kalıntıları olan bir yer biliyor musun?

Evet, onu biliyorum, dedi; şaşkın ve ne cevap vereceğini bilemeksizin sustu."

Bazı nahivcilerin iddiasına göre "iblis" kelimesi de buradan türemiştir. Onun anlamı da ileri sürecek bir delili bırakılmamış, kalmamış olması demektir. en-Nehhâs dedi ki: Eğer bu nahivcinin iddiası gibi ise "iblis" kelimesinin munsarıf olması gerekirdi. Halbuki bu kelime Kur'ân-ı Kerîm'de munsarıf değildir. ez-Zeccâc dedi ki: İleri sürecek delili kalmamış ve ileri sürecek bir delil bulabilmekten yana da ümidini kesip, susmuş kimse" demektir.