14

Eğer etrafından üzerlerine girilmiş olsa idi, sonra da onlardan fitne istense idi, -bu hususta geçirecekleri az bir süre müstesnâ- elbette ona giderlerdi.

"Eğer etrafından" evlerinin yahut Medine'nin etrafından veya kıyılarından, köşelerinden

"üzerlerine girilmiş olsa idi..."

Burada; "Etraf -kenarlar, kıyılar-"ın tekili; olup, "yan ve kenar" demektir. da aynı kelimenin bir söyleyişidir.

"Sonra onlardan fitne istense idi... elbette ona giderlerdi." Fitneye gelirlerdi. Bu anlam; şeklindeki Nâfî' ve İbn Kesîr'in kasr ile okuyuşlarına göredir. (Mealde de böyledir).

Diğerleri ise med ile okumuşlardır. Yani onlar bunu kendi öz nefislerinden verirlerdi. Ebû Ubeyd ile Ebû Hatim'in tercih ettiği kıraat budur. Hadîs-i şerîfte belirtildiğine göre Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın ashabı Allah'ın dini uğrunda işkencelere maruz bırakılırlar ve şirk koşmaları istenirdi. Bilal müstesna, herkes onların istediklerini yaptı. Bu rivâyette bunun "vermek" anlamındaki med ile okuyuşa bir delil vardır. Kasr ile (gitmek anlamı ile) okumaya (bir sonraki âyette yer alan):

"Halbuki onlar yemin olsun ki, bundan önce yüz çevirmemek üzere Allah'a söz vermişlerdi" (el-Ahzab, 33/15) âyeti delil teşkil etmektedir. İşte bu; "Elbette ona giderlerdi" lâfzındaki hemzenin kasr ile olduğunu göstermektedir.

Burada sözü edilen "fitne"nin ne olduğu hususunda iki görüş vardır. Birincisi, eğer kavmiyet asabiyeti ile Savaşmaları istenmiş olsaydı, bu çağrıya çabucak cevap verip giderlerdi. Bu açıklamayı ed-Dahhak yapmıştır. İkincisine göre, sonra onlardan şirk koşmaları istenseydi, çabucak bu isteği yerine getirirlerdi. Bu açıklamayı da el-Hasen yapmıştır.

"Bu hususta geçirecekleri az bir süre müstesna." Yani küfre saptıktan sonra Medine'de ancak az bir süre kalabilecekler ve sonradan helâk olacaklardı. Bu açıklamayı es-Süddî, el-Kuteybî, el-Hasen ve el-Ferrâ'' yapmıştır.

Müfessirlerin çoğunluğu ise şöyle demişlerdir: Şirk fitnesinden çok az bir süre dışında uzak kalmazlar ve hemen şirke yapılan daveti çabucak, hızlıca. kabul ederlerdi. Buna sebeb ise niyetlerinin zayıflığı, münafıklıklarının ileri derecede oluşudur. Eğer Ahzab aralarına girip birbirlerine karışacak olurlarsa, hiç şüphesiz açıktan açığa küfürlerini izhar ederler.