36

Yerin bitirdiklerinden, nefislerinden ve bilmedikleri nice şeylerden bütün çiftleri yaratan (Allah) münezzehtir.

"Yerin bitirdiklerinden" yani çeşitli türlerde olduğu için bitkilerden

"nefislerinden" çocuklar, eşler, erkek ve dişiler yaratarak

"ve bilmedikleri nice çiftleri" kara, deniz, gök ve yerde yaratmış olduğu çeşitli türleri

"yaratan Allah münezzehtir." Yüce Rabbimiz, kendi zatını kâfirlerin söylediklerinden tenzih etmektedir. Çünkü onlar gözleriyle gördükleri bunca nimet ve kudretinin eserine rağmen O'nunla birlikte başkasına ibadet ederler.

Bu âyette emir takdiri vardır. O'nu kendisine yakışmayan şeylerden tenzih ediniz, tesbih ediniz, demektir. Bunun teaccüb (hayret ve şaşkınlık) anlamını ifade ettiği de söylenmiştir. Yani gördükleri bunca âyet ve belgeye rağmen bunların kâfir olmaları gerçekten şaşırtıcıdır. Nitekim herhangi bir şeyden ötürü şaşırıp hayret eden bir kimse "subhanallah!" der.

Çiftler (ezvac); türler ve çeşitler demektir. Herbir çift bir türdür, çünkü renk, tat, şekil, küçüklük ve büyüklük itibariyle aralarında farklılık vardır. İşte bunların farklı oluşları onların çift olarak biraraya gelişleri anlamına gelir. Katade ise bununla erkek ve dişi kastedilmektedir, der.

"Bilmedikleri" ile ilgili olarak şu da söylenebilir: İnsanların bilmediği birtakım şeyleri meleklerin bilmesi mümkün olduğu gibi, hiçbir mahlukun o yaratılmışı bilmemesi de mümkündür.

Bu âyet-i kerimenin delil gösterilme şekli şudur: O tek başına yaratıcı olduğuna göre, O'na hiçbir şekilde ortak koşmamak gerekir.