7

Göklerle yerin orduları Allah'ındır. Allah Azizdir, Hakimdir.

"Ve Allah hakkında kötü zan besleyen münafık erkeklerle münafık kadınları ve müşrik erkeklerle müşrik kadınları azaplandırsın diye." Bu da müslümanların şanının yükselmesi, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın öldürmek, esir almak ve köleleştirmek suretiyle onlara hakim olmasından ölürü kederlenmeleri suretiyle olmuştur.

"Kötü zan" ile kastedilen de Hudeybiye'ye çıkışları esnasında Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın da, ashabının da tekrar Medine'ye geri dönemeyeceklerini, müşriklerin onları toptan imha edeceklerini zannetmeleridir. Nitekim yüce Allah bir başka yerde şöyle buyurmaktadır:

"Daha doğrusu siz Rasulün ve mü’minlerin ebediyyen ailelerine dönmeyeceklerini sandınız." (el-Feth, 48/12)

el-Halil ve Sîbeveyh'e göre: "es-Sev1: Kütü" burada fesad demektir.

"Kötü akıbet" dünyada öldürülmek, çoluk çocuklarının ve kendilerinin esir alınması ile ahirette de cehennem azâbı ile

"onların üzerine olsun."

İbn Kesîr ve Ebû Amr:

"Kötü akıbet" lâfzındaki ("sin" harfini) ötreli, diğerleri ise üstün okumuşlardır.

el-Cevherî dedi ki: "Onu sevindirdi" lâfzının zıddı (üzdü) üzer, üzmek, üzüntü demektir, isim ötreli olarak: ...diye gelir. Bu âyet diye okunmuştur ki, hezimet ve ger onların üzerine olsun, demektir. ("Sin" harfini) üstün olarak okuyanların kıraatine göre ise bu fafız kötü gelen, kötülük anlamında gelir.

"Allah da onlara karşı gazaplanmış, onları lanetlemiş ve onlar için cehennemi hazırlamıştır. O ne kötü bir dönüş yeridir! Göklerle yerin orduları Allah'ındır. Allah Azizdir, Hakimdir." Bu âyetlerin tamamı (ve açıklamaları) daha önce başka yerlerde geçmiş bulunmaktadır. Allah'a hamdolsun.

Denildi ki: Hudeybiye barışı gerçekleşince İbn Ubeyy şöyle dedi: Muhammed Mekkelilerle barış yapıp ya da orayı fethedince hiçbir düşmanının kalmayacağını mı sanıyor? Hani nerede Farisiler ve nerede Bizanslılar? Yüce Allah bu âyetle göklerin ve yerin ordularının Farisilerden ve Bizanslılardan daha çok olduğunu beyan etmektedir. Bunun kapsamına bütün mahlukatın girdiği de söylenmiştir.

İbn Abbâs dedi ki:

"Göklerle yerin orduları" âyetindeki

"göklerin orduları”ndan kasıt meleklerdir,

"yerin orduları" ise mü’minlerdir. Yüce Allah'ın bunu tekrarlamasının sebebi, daha önce geçen bu âyetler Kureyşli müşriklerin sözkonusu edilmesinden sonra geçmişti. Bu da burada münafıklarla diğer müşriklerin söz konusu edilmesinin akabinde geçmiştir. Her iki yerde de maksat korkutmak ve tehdittir. Yüce Allah eğer münafıklarla müşrikleri helâk etmeyi murad ederse, bu konuda o acze düşmez. Fakat onları belirlenmiş bir süreye kadar erteler.