39

O bütün güç kaynaklarıyla yüz çevirip: "Sihirbaz veya delidir" dedi.

"O bütün güç kaynaklarıyla" yani Fir'avun

"bütün güç kaynaklarıyla";

-İbn Zeyd'in açıklamasına göre- bütün topluluğu ve askerleriyle imandan yüz çevirdi, Mücahid'in açıklaması da bu anlamdadır.

"Yahut güçlü bir yere sığınabilseydim." (Hud, 11/80) âyetinde de aynı kökten gelen lâfız kullanılmıştır ki; burada kişiyi koruyan güç ve aşireti kastedilmiştir. İbn Abbâs ve Katade; (Fir'avun) gücüyle yüz çevirdi, diye açıklamışlardır. Antere'nin şu beyitinde de bu anlamda kullanılmıştır:

"Savaşlara girip çıkmam zayıflatmadı gücümü,

Fakat asıl geçen zaman (zayıf düşürdü, beni),"

"Güç kaynakları" anlamı verilen lâfzın, "bizzat kendisi" anlamına geldiği de söylenmiştir. el-Ahfeş yanını döndü diye açıklamıştır. Yüce Allah'ın:

"Yüz çevirir, yan çizip uzaklaşır." (Fussilet, 41/51) âyetine benzemektedir, el-Müerric de böyle açıklamıştır.

el-Cevherî dedi ki: Bir şeyin rüknü en kuvvetli yanı ve tarafı demektir. "O güçlü bir rükne sığınır" ifadesi sağlam ve koruma imkanı bulunan bir yere sığınır demektir.

el-Kuşeyrî dedi ki: Rükün bedenin yan tarafı demektir. Bu da bir şeyden yüz çevirmekte aşırıya gitmeyi ifade eden bir tabirdir.

"Sihirbaz veya delidir, dedi." âyetindeki "veya" "vav" anlamındadır. Çünkü onlar her ikisini de söylemişlerdi. Bu açıklamayı el-Müerric ve el-Ferrâ'' yapmıştır. Cerir'in şu beyitini zikretmektedir:' Beyiti zikreden Ebû Ubeyde'dir. Bk.: en-Nehhâs, Îrabu'l-Kur'ân, III, 240

"Ey süvarilerin Salebesi veya (ve) Riyah

Sen onlarla Tuhayyalılar ile el-Hişablıları denk tuttun."

Nitekim: " Veya"; "Vav:ve" anlamında kullanılabilir. Yüce Allah'ın:

"Ve onlardan günahkar veya nankör hiçbir kimseye itaat etme!" âyetinde olduğu gibi. "Vav"ın "veya" anlamında kullanıldığı da olur. Yüce Allah'ın:

"Size helal olan kadınlardan ikişer ve(ya) üçer ve(ya) dörder olmak üzere nikâhlayın." (en-Nisa, 4/3) âyetinde olduğu gibi. Bütün bu hususlar daha önceden (en-Nisa, 4/3. âyet, 8. başlıkta) geçmiş bulunmaktadır.