3

Yayılmış sahife(ler) içinde yazılmış kitaba,

"Yayılmış sahife(ler) içinde yazılmış kitaba." Bununla mü’minlerin mushaflardan, meleklerin de Levh-i Mahfuz'dan okuduğu Kur'ân-ı Kerîm'i kastetmektedir. Nitekim yüce Allah bir başka yerde:

"Şüphesiz o, oldukça şerefli bir Kur'ân'dır. Korunan bir kitabtadır." (el-Vakıa, 56/77-78) diye buyurmaktadır.

Bir başka açıklamaya göre maksat diğer peygamberlere indirilmiş kitablardır. Bu kitabların herbirisi o kitabı okuyanlarca okumak maksadıyla yayıp açtıkları inceltilmiş bir deri üzerinde bulunuyordu.

el-Kelbî dedi ki: Bu yüce Allah'ın Mûsa'ya eliyle yazdığı ve yazarken de Mûsa'nın kalemin çıkardığı sesi duyduğu Tevrat'tır.

el-Ferrâ'': Bu amel defterleridir. Kimisi kitabını sağ tarafından alacak, kimisi sol tarafından alacaktır. Bunun benzeri:

"Kıyâmet günü de ona yayılmış bir halde karşısında bulacağı bir kitab çıkarım." (el-İsra, 17/13) âyeti ile

"defterler açıldığı zaman" (et-Tekvir, 81/10) âyetleridir..

Bunun yüce Allah'ın semada melekler için yazdığı, olmuş ve olacak şeyleri okudukları kitab olduğu da söylenmiştir. Bir diğer açıklamaya göre maksat, yüce Allah'ın mü’min olan gerçek dostlarının kalplerine yazdığı şeylerdir. Bunu da yüce Allah'ın:

"İşte bunlar (Allah'ın) kalplerine imanı yazmış olduğu... kimselerdir." (el-Mücadele, 58/20) âyeti açıklamaktadır.

Derim ki: Ancak bu görüş ifadenin sınırlarını ağan bir açıklamadır. Çünkü bu âyette kalplerden "yazı yazılan deri parçası" diye sözedilmiştir.

el-Müberred dedi ki: "Üzerinde yazı yazılmak maksadıyla inceltilmiş deri" demektir.

" Yayılmış" demektir. el-Cevherî de es-Sıhah'la böyle demiştir. Üstün ile: "Üzerinde yazı yazılan ince deri" demektir. Yüce Allah'ın:

"Yayılmış sahîfe içinde" âyeti da bu anlamdadır. aynı zamanda "büyük kaplumbağa" demektir. Ebû Ubeyde dedi ki: Bunun çoğulu: ...diye gelir. Âyette kastedilen anlam ise el-Ferrâ'nın dediğidir. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.

Esasen her bir sahife, kenarlarının inceliği dolayısı ile "rak" diye anılır. Şair el-Mütelemmis'in şu beyitinde de bu anlamdadır:

"Sanki üzerinden geçen uzun zaman dolayısı ile

Yazısının satır satır olduğu görülmüş bir sahife gibidir."

"Re" harfi kesreli olarak: " Mülkiyet altında (köle) olmak" demektir. "Mülkiyet altında bir köle" denilir. el-Maverdi, İbn Abbâs'tan naklettiğine göre o üstün olarak lâfzını "doğu ile batı arsındaki uzaklık" diye açıklamıştır.