9

O gün gök döne döne çalkalanıp sallanır;

"O gün gök döne döne çalkalanıp sallanır" âyetindeki:

"O gün"

lâfzında amel eden, yüce Allah'ın:

"Vaki olacaktır" anlamındaki âyettir. Yani azâb o gün onlara vaki olacak (başlarına gelecektir.) O günde gök döne döne çalkalanıp sallanacaktır.

Dilbilginleri dedi ki: "O şey hareket etti, gitti, geldi," demektir. Tıpkı uzun boyiu hurma ağactnın eğilip bükülmesi gibi. de benzer bir anlamı ifade eder. ed-Dahhak: Birbirinin içine dalga dalga girer demektir; Mücahid: Bir çeşit döner anlamındadır; Ebû Ubeyde ve el-Ahfeş: Eğilip bükülür diye açıklamışlardır. Şair el-A'şa da şöyle demiştir:

"Onun komşusunun evinden yürüyüşü

Bulutun geçişi gibidir: Ne ağırdır, ne acelecidir."

Özel bir şekilde akıp gider, diye de açıklanmıştır. Cerir'in şu beyitinde de bu anlamdadır:

"Maktullerin kanları akmaya devam etti Dicle'ye,

Öyle ki Dicle'nin suyu kırmızı ve beyaz karışık aktı."

İbn Abbâs dedi ki: O gün sema içindekiler ile çalkalanıp durur ve hareket ederek sallanır. Bir diğer açıklamaya göre oradakiler semada döner, durur ve dalgalar halinde birbirine girerler. (........); aynı zamanda "yol" anlamına da gelir. Şair Tarafe'nin şu mısraında olduğu gibi:

"...iyice döşenmiş bir yolun üzerinde"

"Dalga" anlamına da gelir. " Hızlı, dişi deve" demektir. "Butlan böğürlerinin yan tarafında gidip gelen deve' demektir. Şair de şöyle demiştir:

"Yan tarafları gidip gelen bir atın sırtında..."

Arapların: "bilemiyorum Gavr denilen yere mi gitti, yoksa Necid'e mi döndü" demektir, "Toz çıkartan rüzgar" demektir.

Burada semadan kastın "felek" olduğu, onun "çalkalanmasının da düzeninin bozulup hareket şeklinin değişmesi olduğu da söylenmiştir. Bu açıklamayı İbn Bahr yapmıştır.