22

"Eğer devşireceksiniz, erkence mahsulünüzün başına gidin" diye.

"O da kapkara kesiliverdi," İbn Abbâs, el-Feırâ ve başkalarından rivâyet edildiğine göre; karanlık gece gibi oldu, demektir. Şair şöyle demiştir:

"O kapkara, simsiyah gecen uzayıp gitti,

Kapkaranlık gece, sabahın üzerinden bir türlü çekilmiyor …karanlık açılıp sabah olmuyor.

Bahçe yanıp kapkara gece gibi kesiliverdi, demektir.

Yine İbn Abbâs'tan; siyah kül gibi oldu, diye açıkladığı rivâyet edilmiştir, İbn Abbâs dedi ki: Huzeymelilerin şivesinde "Siyah kül" demektir.

es-Sevrî, biçilmiş ekin gibi diye açıklamıştır. Buna göre burada bu lâfız: "İçinde ne varsa kesilmiş, biçilmiş" anlamındadır.

el-Hasen dedi ki: O bahçeden hayır kesildi, demektir. Yine burada da bu lâfız bu şekliyle "mefûl" anlamındadır, "kesilmiş, biçilmiş" demek olur).

el-Müerric dedi ki: Kumlardan ayrılmış bir kum tanesi gibi anlamındadır. (Bu şekilde ayrılan ve koparılan şeylere): ile -çoğulu- denilir. Kum zaten yararlı hiçbir şey bitirmez.

el-Ahfeş dedi ki: "Geceden sıyrılan sabah gibi" demektir. el-Müberred; İçinde hiçbir şey bulunmadığı halde, gündüz gibi anlamındadır. Şemir: "Kapkara" hem gece, hem de gündüz anlamındadır. Yani bu öbüründen kopup ayrılır, o da diğerinden kopup ayrılır. (Bunun için her ikisine de aynı isim verilmiştir.)

Geceye bu ismin veriliş sebebinin karanlığı dol ayısı ile iş yapmayı kestiği için bu ad verildiği söylenmiştir. Bundan dolayı burada "fail" (veznindeki bu kelyııe) "fail" anlamını ihtiva etmektedir.

el-Kuşeyrî dedi ki; Ancak bu açıklama su götürür. Çünkü gündüz kişinin tasarrufunu, işini, gücünü kesmediği halde yine de ona bu isim (sarîm ismi) verilmektedir.