17

Çağırır yüz çeviren ve arkasına dönen kimseyi;

"Çağırır yüz çeviren ve arkasına dönen kimseyi." Yani o alevli ateş dün ya hayatında Allah'a itaatten yüz çeviren ve imandan dönen, îmana arkasını dönen kimseyi çağırır. Onun çağırması ise: Ey müşrik bana gel, ey kâfir bana gel, demesidir.

İbn Abbâs dedi ki: O kâfirlerle münafıkları isimleriyle çok açık ve anlaşılır bir dille; bana doğru gel ey kâfir, bana doğru gel ey münafık, diye çağırır. Sonra da kuşun taneyi gagasıyla almasr'gibi onları öylece yakalar.

Saleb dedi ki: Çağırır helâk eder, demektir. Çünkü Araplar: Allah seni çağırsın" tabirini Allah seni helâk etsin anlamında kullanırlar.

el-Halil dedi ki: Bu "gelin" diye çağırmaya benzemez. Onun cehennemlikleri çağırması, onları azaplandırma imkânının ona verilmesi iledir.

Çağıranın cehennem bekçileri olacağı da söylenmiştir. Onların çağırmaları cehenneme izafe edilmiştir.

Bunun bir misal olduğu da söylenmiştir. Yani arkasını dönüp, yüz çeviren kimsenin dönüp varacağı yer orası olacaktır. O bakımdan kendilerini çağıran kimse gibidir. Şairin şu sözleri de buna benzemektedir:

"Biz iki vadiye konakladık ki; bu vadilerinden birisindeki

O sinekler, orada bulunanları çağırırlar."

Aslında çağıran sinek değildir. Sineklerin çıkardığı sesler, kendilerine dikkat çekerek böylelikle kendilerine çağırmış (gibi) olmaktadırlar.

Derim ki: Birinci görüş daha önce Kuran âyetleri ve sahih haberler ile açıklandığı üzere hakikatin kendisidir. el-Kuşeyrî dedi ki: Alevli ateşin çağırması, çağıracağı vakit, onda hayatın yaratılması ile olacaktır. Yarın bu tür olağanüstü hadiseler pek çok görülecektir.