19

Gerçekten insan helû' olarak yaratılmıştır.

"Gerçekten insan" ed-Dahhak'tan nakledildiğine göre kâfir

"helû' olarak yaratılmıştır."

Sözlükte: Hırsın en şiddetli hali, tahammülsüzlüğün en kötü ve en çirkin hali"ne denir. Katade, Mücahid ve başkaları da böyle açıklamışlardır, Tahammülsüzlük gösterdi, gösterir, tutkun oldu, olur" demektir. İsm-i faili ...diye gelir, ise, bu isi çoklukla yapan kimseyi anlatmak için kullanılır.

Âyetin anlamı şudur: O, hayır ve şer üzere her iki halde de yapmaması gerekeni yapmadan- duramaz, tahammül gösteremez.

İkrime: Tahammül gösteremeyen kimseye denir, diye açıklamıştır. ed-Dahhak: Bir türlü doymak bilmeyen kimse demektir, diye açıklamıştır.

Cimrilik edip infak etmeyen (alıkoyan, engelleyen)" ise mal elde ettiği takdirde o maldaki Allah'ın hakkını vermeyen kimse, demektir.

İbn Keysan dedi ki; Yüce Allah, insanı kendisini sevindirecek ve hoşuna gidecek şeyleri sevecek şekilde, buna karşılık hoşlanmadığı ve kendisini gazaplandıran şeylerden kaçacak nitelikte yaratmıştır. Sonra Allah, sevdiği şeyleri infak etmekle, hoşuna gitmeyen şeylere de sabretmekle kendisine kulluk etmesini istemiştir.

Ebû Ubeyde dedi ki:

"Helû" hayır dokunduğu zaman şükretmeyen, zorluk ve sıkıntı dokunduğu zaman sabretmeyen kimse demektir. Bu açıklamayı Sa'leb yapmıştır. Yine Sa'leb şöyle demiştir: Yüce Allah

"helu"u açıklamış bulunmaktadır. Bu da kendisine kötülük isabet ettiği takdirde alabildiğine tahammülsüzlük izhar eden, hayıra nail olduğu takdirde o hususta cimrilik gösterip insanlara onu vermeyen kimse demektir.

Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) da şöyle buyurmuştur: "Kula verilen en kötü şey hâli' (başkasına vermeyi alıkoyan) bir cimrilik ile kalbi yerinden ayıran bir korkaklıktır." Ebû Dâvûd, İli, 12; Müsned, II, 302, 320

Araplar, oldukça hızlı ve çabuk yürüyen dişi deveyi anlatmak üzere: derler. Şair de şöyle demektedir:

"Koşarken bacakları birbirine çarpan (devekuşuna benzeyen benim dişi devem), hızlıca koşan bir devedir.

Onu arkana alman bir tehlikedir, Ona doğru gittin mi pek hızlıdır."