15

O günde yalanlayanların vay haline!

"O günde yalanlayanların vay haline!" Allah'ı, peygamberlerini, kitablarını, ayırdetme gününü yalanlayan kimselere azâb ve rüsvaylık vardır, demektir. O halde âyet bir tehdittir. Bu tehdit bu sûrede herbir âyetten sonra yalanlayan kimseler için tekrarlamıştır. Çünkü bunu yalanlamaları miktarına göre aralarında paylaştırmıştır. Herbir şeyi yalanlayan kimseye başka bir şeyi yalanlaması karşılığında çekeceği azaptan ayrı olarak bir azâb vardır ve yalanladığı o kadar çok şey var ki, bunlar başka şeyleri yalanlamasından suç olarak daha büyüktür. Çünkü o şeyi yalanlamak daha çirkindir, Allah'ın hük-iviüol: v hulusta reddetmek daha büyüktür. Bundan dolayı onun bu yalanlarının miktarına göre bu "veyl"den de ona bir pay verilir. Her yalanlama miktarına uygun bir ceza vardır. İşte yüce Allah'ın: "(Amellerine) uygun, bir karşılık olmak üzere" (en-Nebe’, 78/26) âyeti bunu anlatmaktadır.

en-Numan b. Bekir'den söyle dediği rivâyet edilmiştir: Veyl çetşitli azabların bulunduğu cehennemdeki bir vadidir. İbn Abbâs ve başkaları da böyle demiştir.

İbn Abbâs dedi ki: Cehennemin alevi söndüğü vakit, onun (Veyl'in) kor ateşinden alınarak üzerine bırakılır ve birbirini yemeye koyulur. Yine Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'dan şöyle buyurduğu rivâyet edilmiştir: "Bana cehennem gösterildi de ben orada "veyl"den daha büyük bir vadi görmedim."

Cehennemliklerin yaralarından çıkan irinlerin akıp toplandığı yerin orası olduğu da rivâyet edilmiştir. Akan bir şey, ancak yerin aşağı ve yarık yerlerine akar. Dünyada kullar şunu bilir ki, dünyanın en kötü yerleri pisliklerin, kirlerin, leş ve hamam sularının (kanalizasyonların) toplanıp, bataklık haline gelmiş olan yerlerdir. Denildiğine göre işte o vadi kâfir ve müşriklerin irinlerinin toplandığı bataklıktır, böylelikle akıl sahipleri ondan daha tiksinti verici, ondan daha kötü kokan bir şeyin olmadığını, ondan daha acı, ondan daha kapkara bir şeyin olmadığını bilsinler. Daha sonra Rasûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) bu vadinin ihtiva ettiği azapları nitelendirmekte, bunun cehennemdeki en büyük vadi olduğunu belirtmektedir. İşte yüce Allah "veyl"i (mealde: Vay haline!) bu sûrede tehditleri arasında sözkonusu etmektedir.