9

Artık onun anası (varacağı yer) Haviye'dîr.

"Artık onun anası Haviye'dir" âyeti cehennemi kastetmektedir. Ona

"ana" ismini vermesi kişinin annesine sığınması gibi ona sığınacağından dolayıdır. Bu açıklamayı İbn Zeyd yapmıştır. Ümeyye b. Ebi's-Salt'ın şu beyitinde de bu anlamdadır:

"Yer bizim barındığımız yerdir, o bizim anamızdır

Kabirlerimiz ondadır ve biz orada doğarız."

Ateşe

"Haviye" denilmesinin sebebi ise, alabildiğine derin olan dibine doğru yukarıdan aşağıya düşmesinden ötürüdür. Rivâyet edildiğine göre

"Haviye" cehennem ateşinin en alt kapısının adıdır.

Katade dedi ki:

"Artık onun anası Hâviyedir." Yani varacağı yer cehennem ateşidir. İkrime dedi ki: Ona bu ismin veriliş sebebi (cehennemliklerin) oraya tepesi üzerine yuvarlanıp düşmesidir.

el-Ahfeş dedi ki:

"Onun anası" onun karar kılacağı yer, demektir. Manalar birbirine yakındır. Şair de şöyle demiştir:

"Ey Amr! Eğer mızraklarımız sana ulaşacak olsaydı,

Sen el-Hâviye'ye yuvarlanan kimse gibi olurdun."

"Hâviye"; "Yuvarlanılan yer" demektir. "Anası onu kaybetti" denilir. Bu durumda olana da; ismi verilir. "(Yavrusunu) kaybetmiş ana" demektir. Ka'b b. Sa'd el-Ganevî dedi ki:

"Anası kaybetti onu; sabah erkenden neyi gönderecektir?

Ve gece geri döneceği vakit neyi edâ edecektir?"

" İki dağın arasındaki (vadi)" ve buna benzer anlamlan vardır. " O kimseler uçuruma biri diğerinin ardınca düştü" anlamındadır.