5

"Siz de benim İbadet ettiğime ibadet edecek değilsiniz."

Daha sonra da;

"Siz de benim ibadet ettiğime ibadet edecek değilsiniz"

âyeti ise mana itibariyle değil de, lâfzan bir tekrardır.

Çünkü mukabele (onların söylediklerine uygun karşılık) halinde ifadenin şöyle olması gerekir: Sizler de benim ibadet ettiğime ibadet etmezsiniz. Burada "ibadet ettiğim" anlamındaki lâfız kullanamayarak "ibadet etmekte olduğum" anlamındaki lâfız kullanılmıştır, Böylelikle geçmişte onun ibadet ettiği ile gelecekte ibadet edeceği zatın aynı olduğunu hissettirmiş olmaktadır. Bununla birlikte mazi ve müstakbel (geçmiş ve gelecek) kiplerinin biri bazan diğerinin yerine de kullanılabilir. Çoğunlukla bu yüce Allah'ın verdiği haberlerde görülür.

Yüce Allah:

"İbadet etmekte olduğum, ibadet ettiğim" diye buyurduğu halde; "İbadet ettiğim zat" diye buyurmaması (putları hakkındaki): " Ben sizin ibadet etmekte olduklarınıza tapmam"

âyetindeki ifadelere mukabil (onlara benzer) düşsün diyedir. Onların tapındıkları ise birtakım put ve heykellerdir. Bunlar hakkında ancak (akıl sahibi olmayan varlıklar için kullanılan): kullanılabilir, (akıl sahibi varlıklar için kullanılan):ise kullanılmaz.

Bundan dolayı ikincisi birincisine göre gelmiştir. Böylelikle ifadede bir mukabele (uygun lâfızlar) bulunsun ve bununla birlikte de bir menfilik olmasın. Ayrıca; akıl sahibi varlıklar hakkında da kullanılmıştır. Arapların; Sizleri bizlere müsahhar kılan zatın şanı ne yücedir!" ifadesi de bu kabildendir.

Âyetlerin anlam ve takdirlerinin şöyle olduğu da söylenmiştir: De ki: Ey kâfirler sizin tapmakta olduğunuz putlara ben tapmam. Siz de benim tapmakta olduğum yüce Allah'a tapmıyorsunuz. Çünkü siz O'na ortak koşuyorsunuz ve putları (ilâh) edinmişsiniz. Eğer sizler O'na ibadet etmekte olduğunuzu iddia ediyor iseniz şüphesiz ki siz yalan söylüyorsunuz. Çünkü sizler orlak koşanlar olarak O'na ibadet ediyorsunuz. Bu sebepten ben sizin taptığınıza tapmam. Yani sizin ibadet ettiğiniz gibi ibadet etmem. Buna göre; mastar manasını verir. Aynı şekilde; "Siz de benim ibadet ettiğime tapanlar değilsiniz" âyetindeki de mastariyedir. Yani sizler tevhidin kendisi olan benim ibadetim gibi ibadet etmiyorsunuz.