96

Şüphesiz insanlar için ilk mabet olarak kurulan ey, âlemlere bereket ve hidâyet kaynağı olan Mekke'deki ev (Kâbe) dir.

“Şüphesiz insanlar için ilk mabet olarak kurulan ev” Esasen'o mabedi'kuran Azîz ve Celîl olan yüce Allah'tır. “Allah insanlar için bir beyt (ev) kurdu.” demek, onlar için ibâdet edecekleri bir yer belirlerdi, tayin etti demektir. Sanki âyette şöyle der gibi:

“İnsanlar için ibâdet edecekleri merkez olarak kurulan ilk ev (yer) Kâ'be'dir.” Nitekim; bir hadiste şöyle buyurulmuştur:

“Mescid-i Harâm, Beyt-i Makdis'ten tam kırk yıl önce kurulmuştur.” Buhârî; 3366. Müslim; 520. Ahmed, Müsned; 5/160, 166.

Bir rivâyete göre bunu ilk inşa eden Hazret-i İbrâhîm (aleyhi’s-selâm) dir. Yine rivâyete göre Hazret-i Nûh (aleyhi’s-selâm) tufanından sonra ilk hac edilen yer (ev) burasıdır. Bir başka rivâyete göre de gök ile yer yaratıldığı sırada su yüzüne ilk çıkan ev (beyt) burasıdır. Bir diğer rivâyete göre ise, Hazret-i Âdem (aleyhi’s-selâm) tarafından yer yüzünde yapılan ilk ev burasıdır.

(.......) kavli de burada, (.......) kelimesinin sıfatı olup cer mahallinde gelmiştir. Haberi ise, “Mekke'de olan evdir. “kavlidir. Bekke ismi haram beldenin özel adıdır. İster Mekke ve ister Bekke ismi olsun, her ikisi de Mekke için kullanılan oraya âit iki özel isimdir.

Bir tefsire göre Mekke, beldenin, yani genel olarak yörenin adıdır. Bekke ise mescide âit yerin adıdır. Başka bir tefsire göre Mekke ismi, kök itibariyle Bekke isminden türemedir. Bu ise mana bakımından sıkışıklık, izdiham ve kalabalık manalarına gelir. Çünkü; insanlar buraya kalabalıklar hâlinde gelirler. Ya da burası, zalimleri boyunlarını eğmeye mecbur bıraktığı için Bekke ismi verilmiştir. Çünkü; oraya hangi zâlim saldırmışsa, Allah onun belini mutlaka kırmıştır.

(.......) kavli, hayrı ve bereketi bol olan demektir.

Yani; hac ve umre ibâdetini işleyenler için bol bereketli sevap olduğu gibi, aynı zamanda günahların bağışlanması da vardır. (.......) Alemlere hidâyet oluşu ise, buranın bütün Müslümanlara âit kıble olmasındandır ve ibâdetlerinde döndükleri istikamettir.

(.......) ve (.......) kelimeleri, (.......) kelimesindeki zamîrden hâldirler.