33

(Erkek ve kadından) her biri için, ana, baba ve akrabanın bıraktığından (hisselerini alacak olan) vârisler kıldık. Yeminlerinizin bağladığı kimselere de paylarını verin. Çünkü Allah her şeyi görmek tedir.

“(Erkek ve kadından) her biri için, ana, baba ve akrabanın bıraktığından (hisselerini alacak olan) vârisler kıldık.” Bu âyette yer alan, (.......) kelimesinin muzâfun ileyhi mahzûftur. Bu, (.......) veya (.......) takdirindedir. (.......) varisler (mirasçılar) veya miras alanlar kıldık. Çünkü bunlar hemen o malı ele geçirip idaresini üstlenirler.

(.......) kavli mahzûf malın sıfatıdır.

Yani;

“anne ve babanın geride bıraktığı her tür maldan” demektir. Ya da bu ifade, mahzûf bir fiilin kendisine taallûk etmekte olup bu mahzûf olan fiile de (.......) kelimesi delâlet etmektedir. Bu da, “Geride bıraktıklarına mirasçı olur.” takdirindedir.

“Yeminlerinizin bağladığı kimselere de paylanın verin”

Yani; siz onları kendi ellerinizle kendinize bağlayıp bağımlı hâle getirdiniz. Buradaki, (.......) kavli, şart manası taşıyan bir mübtedadır. Bunun haberi de; (.......) kavli olup (.......) harfiyle beraber haberdirler.

Kûfe kırâat imâmları bu (.......) kelimesini, burada görüldüğü gibi okumuşlardır. Manası şöyledir: “Sizin yeminlerinizle kendileriyle sözleşip akit yaptığınız kimselere mirastan paylarını verin.” Buradaki akitten gaye, muvalât ile alâkalı olan akittir. Bu ise zaten meşru olan bir sözleşmedir. Genel olarak bu yoldan mirasçı olmak sahâbe tarafından da sabit olan, biz Hanefîlerin de görüşüdür. Bunun açıklaması da şöyledir:

“Bir erkek ya da kadın İslâm dinini kabul eder ve bunların herhangi bir varisleri de yoksa, kendileri de Arap asıllı ve azatlı bir köle de değilseler ve bu kimseler, Müslüman olan diğer bir kimseye, (.......) derse, ötekisi de,'Ben de kabul ettim.'derse, işte bu sözleşme bu haliyle geçerli olmuş olur. Dolayısıyla üstten aşağıya doğru mirasçı olunmuş olunur.”

“Çünkü Allah her şeyi görmekledir.”

Yani; Allah gaybı da hazır olanı da veya görülemeyeni de görüleni de bilir. İşte bu vadin de tehdidin de en açık ve net olan durumunu ortaya koymaktadır.