12

İnsana bir zarar geldiği zaman, yan yatarak, oturarak veya ayakta durarak (o zarann giderilmesi için) bize dua eder, fakat biz ondan sıkıntısını kaldınnca, sanki kendisine dokunan bir sıkıntıdan ötürü bize dua etmemiş gibi geçip gider. İşte böylece haddi aşanlara yapmakta oldukları şeyler güzel gösterildi.

“İnsana bir zarar geldiği zaman, yan yatarak, oturarak veya ayakta durarak (o zararın giderilmesi için) bize dua eder.” Âyetteki, (.......) kavli, iki halin atıf olunabilirliği deliline dayalı olarak hâl yerinde gelmiştir.

Yani,

(.......) kelimelerinin bunun üzerine atfı sebebiyle bu, hâl olarak gelmiştir.

Yani: “yan yatarak da dua eder” demektir. Bütün bu ifadelerin burada yer almasının yararına gelince; yani sıkıntı içerinde kalmış ve bunalım geçiren biri her halükârda dua hâlindedir. O, kendisinde var olan o sıkıntı geçene kadar hiç ama hiç ara vermeksizin hep dua eder durur. O hangi durumda ve hangi konumda olursa olsun hiç ara vermeksizin hep dua eder. İster oturmaktan âciz kalıp da yanı üzere uzanırken olsun, ister ayağa kalkmaktan âciz kalıp da oturduğu hâlde olsun veya ayağa kalkabildiği hâlde yürüyemez durumda olsun, bütün hallerinde hep dua eder, yakan durur.

“Fakat biz ondan sıkıntısını kaldırınca,” yani o sıkıntısını izale edip önlesek, ortadan kaldırsak,

“Sanki kendisine dokunan bir sıkıntıdan ötürü bize dua etmemiş gibi geçip gider.”

Yani ilk durumu gibi, sanki başına hiçbir şey gelmemişçesine, olanlardan kendisine bir ders çıkarmaksızm aynen yoluna devam eder durur. Sıkıntı içerisinde kıvrandığı anları ve günleri unutur. Ya da artık o yalvarma, yakarma konumunu unutur, o tazarru hâlini hatırlamaz ve ona bir daha dönmez. Sanki daha önce hiç öyle bir yola başvurmamış, sanki hiç Allah'a yakarmamış gibi durumunu sürdürür.

Burada esasen, (.......) kavli, (.......)idi. Şeddeli durumdan şeddesiz duruma getirildi ve şan yani dikkat çekme zamîri de hazfedildi.

“İşte böylece haddi aşanlara yapmakta oldukları şeyler güzel gösterildi.” Çünkü şeytan, onlara verdiği vesvese ile yapıp ettiklerini onlar için iyi ve güzel şeyler imiş gibi gösterir. Allah'ı anmaktan yüz çevirmeyi, kâfirlerin peşi sıra gitmeyi şeytan onlara hep cazip olarak sunar.