16

Daha nice alâmetler (yarattı.) Onlar, yıldızlarla da yollarını doğrulturlar.

“Daha nice alâmetler yarattı.” Bunlar yolları gösteren nirengi noktaları, işaretleri demektir. Dolayısıyla yolcuların kendisiyle yollarını bulabildikleri ve tayin ettikleri her dağ, işaret vb. gibi şeyler bu manadadırlar.

“Onlar, yıldızlarla da yollarını doğrulturlar.” Burada yıldızlardan murat cins demektir. Ya da bunlardan murat Süreyya Yıldızı, Küçükaymm iki parlak yıldızı, Küçük ve Büyükayı, Kuzey Yıldızı gibi yıldızlar kasdolunmuş olabilir.

Şayet, (.......) kavliyle muhatap kipiyle zikretme yerine gaip kipiyle zikretti, burada yıldız yani, (.......) kelimesi takdim olunmuş, başta zikredilmiştir. Özellikle de, (.......) zamîriyle de buna vurgu yapılarak büyük bir önem verilmiştir. Sanki şöyle denmiş gibidir: “Özellikle yıldızlarla ve bilhassa onlarla yollarını bulurlar.” O hâlde “onlardan” murat nedir? dersen, benim buna cevabım şudur: Sanki burada Kureyş kasdolunur gibidir. Çünkü onlar gidiş ve gelişlerinde yollarını hep yıldızlarla bulurlardı. Onların bu konuda bir takım bilgileri de vardı, bu konuda Kureyş'in sahip olduğu bilgilere başkalan sahip değillerdi. İşte bu bakımdan bunların daha çok Allah'a şükretmeleri gerekir. En çok bunların ders çıkarmaları icabeder. İşte bunun için özellikle diye tahsis edildiler, buna dikkat çekilmiş olundu.