18

Nihayet Karınca Vadisine geldikleri zaman, bir Karınca “Ey karıncalar! Yuvalarınıza girin. Süleyman ve ordusu farkına varmadan sizi ezmesin.”

Karınca Vadisine varıncaya kadar ilerlediler. Bu, Şamda Karıncası çok olan bir va'didir. (.......) harfi ceri ile müteaddi kılınmıştır. Çünkü onların gelişi yukandandı. Bu sebebten

(.......) harfi ceriyle geldi. Kannca, “Tahiye” ya da “Münzire” diye adlarıdırıları topal bir kanncadır.

Rivâyete göre, Katâde Kûfe'ye geldi. İnsanlar etrafını sardı. O “dilediğinizi sorun” dedi. Allah kendisinden râzı olsun genç yaşta olduğu hâlde Eb Hanife, ona “Süleymaân'ın (radıyallahü anh) karıncasının erkek mi, dişi mi” olduğunu sordu. Katâde de cevap veremedi. Bu sefer Ebû Hanîfe (radıyallahü anh) “O dişi idi” dedi. Ona “Bunu nerden bildin?” denildi.

“Karınca dedi” sözünden. Eğer erkek olsaydı (.......) diyecekti. Kannca erkek ve dişi oluşu yönünden Güvercine benzemektedir. İkisinin (erkek ve dişi oluşunun) arası alâmetle anlaşılır.

Mesela erkek Güvercin, dişi Güvercin (.......) (o) denir” dedi. “Dişiler için girin” demedi, “erkekler için girin” dedi. Çünkü Kânncayı, söyleyen, Kanncaları da, akıllılarda onlara (dişilere) hitap erkeklere hitap gibi icra olunduğu gibi hitap edilen kıldı. Sizi ezmesin, yani sizi kırmasın demektir. (.......) kırmak, demektir. “Sizi ezmesin” başlarıgıç cümlesidir. Yasaklamadır. Görünüşe göre Süleyman (aleyhisselâm) ı ezmekten mendir. Hakikatte ise Kanncaları ortaya çıkmaktan ve yolda durmaktan mendir. Sizi burada görmeyeyim.

Yani bu yerde durmayın, demektir. Denildiki

“Bu, emrin cevâbıdır” bu, te'kid nunun'un menettiği zayıf bir görüştür. Çünkü o şiir zaruretindendir. “Süleyman ve ordusu lafzıyla, Süleyman'ın ordusu sizi ezmesin demeyi murad etmiştir” denildi. Sonra da “Farkına varmadan” demek suretiyle çok edebi bir dil kullandı.

Yani “sizin yerinizi bilmeden” demektir. “Eğer bilselerdi bunu yapmazlardı” demektir. Bunu özür olarak zikretti ve bununla Süleyman ve ordusunu adaletle tavsif etti. Süleyman da onun bu sözünü üç mil uzaklıktan duydu.