60

Nice canldar vardır ki, rızıklarını taşımazlar (yiyecek biriktirmezler). Onları da sizi de Allah rızıklarıdırır. O, hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir.

Resulullah (sallallahü aleyhi ve sellem), Müslüman olan Mekkelilere hicret etmelerini emredince, fakir düşeceklerinden ve varlıktan kaybedeceklerinden endişe etmeye, korkmaya başladılar. İşte bunun üzerine bu âyet nâzil olmuştur:

Yeryüzünde varolup da hareket eden ve debelenen nice varlıklar var ki aklı ersin veya ermesin, evet “Nice canlılar vardır ki, -güçsüz olmaları sebebiyle- rızıklarını -üzerlerinde ve sırtlarında- taşımazlar -taşıyamazlar, çünkü buna güçleri yetmez. Bu nedenle yiyecek biriktirmezler.- Onları da sizi de Allah rızıklarıdırır. “

Yani Ey akıllılar ve kendilerini akıllı sananlar! Bu güçsüz canlıları, sadece Allah (celle celâlühü) rızıklarıdırır. Nitekim sizin rızkınızı da yalnızca Allah (celle celâlühü) verir. Çünkü yegâne güçlü ve kuvvetli olan sadece Allah'tır (celle celâlühü). Hatta siz, kendi rızkınızı taşımaya, yüklenmeye ve kazanmaya kâdir olsanız, buna gücünüz yetse bile, asıl kâdir olan Allah'tır (celle celâlühü). Kaldı ki eğer Allah (celle celâlühü), sizi güçlü kılmasaydı ve sizin için kazanç yollarını ve sebeplerini de takdir etmemiş olsaydı, bu durumda siz, hiçbir şey taşımaya, yüklenmeye güç yetiremeyen hayvanlardan da daha âciz bir duruma düşerdiniz.

Hasen-ı Basrî (rahmetüllahi aleyh) den rivâyete göre: “Rızkını taşımaz, yüklenmez” ibâresini, “Biriktirip depolamaz, ancak sabahları kalkar ve bunun üzerine Allah da onun rızkım verir.” demiştir.

Nitekim: “Âdemoğlu, Fare ve karınca dışında hiçbir canlı ve hayvan yiyecek biriktirmez, depolamaz.” diye de söylenmiştir.

“O, (celle celâlühü) yoksul düşmekten ve varlığımız kaybetmekten diye söylediğiniz sözlerinizi- hakkıyla işitendir, -içinizde gizlediklerinizi de- hakkıyla bilendir.”

Bu âyette geçen ve “nice canlılar vardır ki” anlamında olan (.......) kavli, (.......) diye açılır. Mekke Okulu ise bu kelimeyi, Med ederek (uzatarak) ve (.......) ile: (.......) diye okumuştur.

Dabbe: Yeryüzünde hareket eden akıllı ya da akılsız olan her canlı demektir.