5

Onları (evlat edindiklerinizi) babalarına nispet ederek çağırın. Allah katında en şüphesiz budur. Eğer babalarının kim olduğunu bilmiyorsanız, bu takdirde onları din kardeşleriniz ve görüp gözettiğiniz kimseler olarak kabul edin. Yamlarak yaptıklarınızda size vebal yoktur. Fakat kalplerinizin bile bile yöneldiğinde günah vardır. Allah çok bağışlayıcı, çok esirgeyicidir.

Onları babalarına nispet ederek çağırın. Bu, Allah (celle celâlühü) katında daha adildir. Onların, babalarına nisbet edilerek çağırılmasının, doğruluk ve adalet hususunda iki işten en şüphesiz olduğunu beyan etti. Denildiki:

“Câhiliyye döneminde biri, bir başkasının çocuğunu sevdiğinde onu bağrına basar ve ona mirasından erkek oğullarından birinin alacağı miktarda bir pay ayırırdı. Çocuk da ona nispet edilir ve'faları oğlu faları'diye çağırılırdı.”

Şu âyetin fesahatına bir bak. Önce talep cümlesini getirdi. Sonra ondan haber cümlesini ayırdı. Ve onun arasına soktu. Sonra ondan isim cümlesini ayırdı ve onu da onun arasına soktu. En sonunda da talep cümlesini ayırdı.

“Eğer babalarını bilmiyorsanız,” yani onların, kendilerine nispet edeceğiniz babalarını bilmiyorsanız, demektir. Bu taktirde onları dinde ki kardeşleriniz ve dostlarınız addedin ve din kardeşliğini ve dostluğunu kastederek. “Bu benim kardeşim” , “Bu benim dostum” , “Ey kardeşimi” , ve “Ey dostum'.” deyin. Bu hususta yasaklanmadan önce bilmeden yaptığınız hatalar yüzünden size vebal yoktur. Fakat yasaklandıktan sonra kasten yaptıklarınızda size günah vardır.

Ya da sizden başkasının çocuğuna hata ve dil sürçmesi yollu “ey Oğlum “derseniz, üzerinize günah yoktur. Ancak bunu kasıth olarak dediğiniz de vardır demektir.

Cer makamındaki (.......) ilk (.......) ya atıftır. Genel olarak kasıt dışındaki hata için affın kastedilmesi câizdir. Daha sonra evlatlık edinmenin, hatalı ve kasıtlı olmasını bunun geneli içine aldı. Evlatlık edinme varsa ve evlatlık edinilen kişinin nesebi bilinmiyorsa, yaşı da evlatlık edinenden küçükse nesebi ondan sabit olur. Eğer onun köîesiyse azad olur. Ama eğer evlatlık edinilen edinenden büyükse nesep sabit olmaz. Ama köleyse Ebû Hanîfe'ye göre azad olur. Nesebi belli olanın ise, nesebi evlatlık edinmekle sabit olmaz. Ama eğer köle ise azad olur.

“Allah çok bağışlayıcı, çok merhamet edicidir.” Sizi hatanızdan dolayı cezâlarıdırmaz ve kasıtlı olanların da tevbesini kabul eder.