11

Allah sizi (önce) topraktan, sonra meniden yarattı. Sonra sizi çiftler (erkek-dişi) kıldı. Bir dişinin gebe kalması ve doğurması hep O'nun bilgisiyledir. Bir canlıya ömür vermesi de, O'nun ömründen azaltılması da mutlaka bir kitapta (yazılı)dır. Şüphesiz bunlar, Allah'a kolaydır.

Yani, Allah (celle celâlühü), babanızı topraktan yarattı. Sonra sizi spermden inşa etti. Daha sonra da sizi sınıflara ayırdı. Ya da erkekler ve dişiler kıldı.

(.......) hâl makammdadır.

Yani, O'nun (celle celâlühü) bilgisi çerçevesinde olduğu hâlde, demektir. Ömrü uzatıları kişiyi “muammer” olarak kendisine doğru gittiği şeyle isimlendirdi. “Kitap “tan maksat; levhi mahfuz ya da insanların amel defterleridir.

Zeyd'e göre (.......) şeklindedir.

Eğer:

- “Bir insan ya uzun ömürlüdür, ya da kısa ömürlüdür. Onun ömrünün, aynı anda uzatılması ve kısaltılması da muhâldir. Dolayısıyla'Bir canlının ömrünün uzatılması da kısaltılması da mutlaka kitapta (yazılı)dır/ sözü nasıl doğru olur? dersen. Derim ki:

- Bu, te'vili hususunda dinleyicinin anlayışına güvenilerek ve onun manasını, akıllarıyla doğru bir şekilde anlayacaklarına itimad edilerek söylenmiş kolaylaştırılmış bir sözdür. Bu da; tek bir ömürde uzama ve kısaltma olmasının onlara karışık gelmemesidir. Bu tip sözleri insanlar da kullanırlar, şöyle derler: Allah, kulu ancak hak ile mükafatlarıdırır ve hak ile cezâlarıdırır.”

Ya da âyetin te'vili şöyledir:

“Sayfada onun ömrünün şu kadar sene olduğu yazılır, sonra bunun altına “bir gün gitti, iki gün gitti'şeklinde sonuna gelinceye kadar yazılır, işte bu, onun ömrünün kısalmasıdır.”

Katâde'den şöyle rivâyet edilmiştir:

“Uzun ömürlü kişi, altmış yaşına basan kişidir. Kısa ömürlü ise, altmıştan önce ölen kişidir.”

Şüphesiz ki onun sayılması ya da ömrün artırılıp eksiltilmesi Allah'a (celle celâlühü) kolaydır.