33

(Kendisine hayat verdiğimiz) Ölü toprak hakikatte onlar için bir ibret ayetidir. Çünkü biz onu (yağmurla) dirilttik de ondan pek çok (taneler) çıkardık. İşte onlar bunlardan yerler.

(.......) Mübteda ve haberdir.

Yani, Allah'ın (celle celâlühü) ölüleri diriltmesine delalet eden alâmet ölü toprağı diriltmesidir. (.......) kelimesinin mübteda olmak üzere merfû' olması câizdir. (.......) onun sıfatı olur. Haberi de “ölü toprak” tır. Ölü toprak, kuru toprak demektir. Medeni okuyuşuna göre (.......) şeklinde şeddelidir.

“Onu yağmurla diriltir.” Bu, ölü toprağın bir ibret olduğunu açıklamak üzere başlarıgıç cümlesidir. “sıyırırız” kelimesi de böyledir. Yer ve gece kelimelerinin fiille vasfedilmeleri câizdir. Çünkü onların ikisiyle de mutlak iki cins kastedilmiştir. Yer ve gecenin kendileri değil. Bu sebeple fiille ve benzerleriyle sıfatlanmalarında nekre muamelesine tabi tutuldular. Bunun benzeri ise: “Tane” kelimesiyle cins kastedilmiştir. Yaşamın büyük ölçüde taneye taallûk ettiğine ve insanın ayakta kalabilmesinin ondan rızıklanmaya bağlı olduğuna delalet etsin diye zarfı öne aldı. Çünkü tane azaldığında kıtlık gelir ve zarar ortaya çıkar. Yok olduğunda da ölümler gelir, belalar iner.