29

Allah, çekişip duran birçok ortakların sâhib olduğu bir adam (köle) ile yalnız bir kişiye bağlı olan bir adamı (mü'mini) misal olarak verir. Bu ikisi eşit midir? Hamd Allah'a mahsustur. Fakat onların çoğu bilmezler.

(.......) bedeldir. “Çekişip duran bir çok ortaklar...” kavgalaşan ve ihtilaf eden bir çok ortaklar. (.......) fiilinin mastarıdır. Mana, “selâmet sâhibi” , şeklindedir.

“Bir kişiye bağlı...” Ortak olmayan, sadece bir kişiye âit olan demektir. Mekke kırâati ve Ebû Amr'a göre (.......) şeklindedir.

Yani “Sadece ona âit” , demektir. “Bu ikisinin durumu eşit midir?”

(.......) temyizdir. Mana, “o ikisinin durumu ve hâli eşit midir?” şeklindedir. Temyizi, cinsin ifadesi olmak üzere tekil getirdi. (.......) şeklinde de okunmuştur.

“Hamd, O'ndan başka ilâh olmayan Allah'a mahsustur. Fakat onların çoğu bilmiyorlar...” da O'na (celle celâlühü) O'ndan (celle celâlühü) başkasını ortak koşuyorlar. Kafiri ve ma'bûtlarını, aralarında birçok kavga ve ihtilaf olan ortakların sâhib olduğu bir köleye benzetti.

Onlardan her biri, onun kendi kölesi olduğunu iddia ediyor ve onun hakkında çekişiyorlar. Onu her birisinden biri zor işlere sokuyorlar. O ise şaşkınlık içindedir. Hizmetiyle hangisini râzı edeceğini, ihtiyaçlarında hangisine dayanacağını, rızkını kimden isteyeceğini, merhameti kimden dileneceğini bilemez. Himmeti dağınıktır, kalbi parça parçadır. Mü'mini de tek bir efendisi olan köleye benzetti. Onun himmeti birdir ve kalbi derli topludur.