7

Göklerin, yerin ve ikisi arasındaki şeylerin Rabbi tarafından, eğer kesin olarak inanıp kavrıyorsanız.

Bu âyetin başında yer alan, (.......) kavli, daha önce 6. âyette geçen, (.......) kavlinden bedeldir. Kufe okulu da kelimeyi (.......) diye okumuşlardır. Başkalan ise, bunu ötre hareke ile (.......) diye okumuşlardır. Buna göre mana: O, “Göklerin, yerin ve ikisi arasındaki şeylerin Rabbi tarafından” dır.

“Eğer kesin olarak inanıp kavrıyorsanız.” Şart ifadesinin manası ise şöyledir:

“O müşrikler, göklerin ve yerin bir Rabbinin, yaratıcısının olduğunu ikrar ediyorlar.” Bunun üzerine onlara şöyle denildi:

“Şüphesiz peygamberlerin gönderilmesi ve kitapların indirilmesi de Rab olan Allah'tan bir rahmettir.” Sonra da şöyle denildi:

“İşte bu Rab, bizzat her söyleneni işiten ve her şeyi de bilen Raptır. Ki siz de bunu ikrar ederek kabul ediyorsunuz ve O'nun göklerin, yerin ve ikisi arasında bulunan her şeyin Rabbi olduğunu itiraf ediyorsunuz. Eğer gerçekten bu ikrarınız bir bilgiye dayalı ise, bilerek ve kesin inanarak, kavrayarak söylüyorsanız, bunu ikrar ediyorsunuz, demektir.” Bu âdeta:

“Bu şeyler, Zeyd adındaki kişinin inam ve ikramıdır. Ki o, halka kendisinin cömert biri olduğunu duyurmaktadır demeye benzer.” Eğer onunla ilgili bir mesele sana ulaşmışsa ve sen de bu kıssadan söz edersen, böyle dersin. Bu ifade de âdeta böyledir.