3

Doğurmamıştır, doğurulmamıştır.

“Doğurmamıştır.” Çünkü o (hiçbir şeyle) hemcins değildir ki onun cinsinden ona bir eş olsun da onlardan çocuk doğsun.

“Onun nasıl çocuğu olabilir ki? Kendisinin bir eşi yoktur.” En'am, 101. Ayetiyle de bu manaya işaret edilmiştir.

“Doğurulmamıştır.” Çünkü her doğan sonradan var olmuştur ve cisimdir. O ise kadimdir. Varlığının başlarıgıcı yoktur. Zira bunun arası olmadığı için eğer kadim olmasaydı hadis olacaktı ve eğer hadis olsaydı onu var eden birine ihtiyaç duyacaktı. Aynı şekilde (o da) bir ikinciye (o da) bir üçüncüye ihtiyaç duyacaktı. Dolayısıyla bu, işi teselsüle götürecekti ki bu da batıldır.

Cisim de değildir. Çünkü O, bir araya gelmiş parçalar bütününün ismidir. O zaman da onun her bir parçası kemal sıfatlarla muttasıf olmaktan hâli olmayacak. Dolayısıyla her bir parça ilâh olacaktı ki bunu söylemek iki ilahın varlığını söylemek gibi fasittir. Ya da onlar (parçalar) kemal sıfatlarla muttasıf değildirler. Tam tersi onun zıddı olan sonradan olma sıfatlarla muttasıftırlar ki bu da muhâldir.