6

Kendilerinden önce nice nesilleri helâk ettiğimizi görmediler mi? Yani Mekke Halkı, kendilerinden önce yaratılan veya kendi dönemlerinden önce yaşayan pek çok insanları yok ettiğimizi duymadılar mı?

Yukarıda, yalanlama, alay etme ve yüz çevirme gibi suçlarının çirkinliğine dikkat çekildikten sonra, ardından öğüt ve ibret alacakları bir misâle yer verilmiş; başka bir deyişle, ibret almaları amacıyla geçmiş nesillerin durumlarına dikkat çekilmiştir. Geçmiş olayların doğruluğunu pekiştirmek için de azarlayıcı soru yöntemine başvurulmuştur. Bu olaylardan kesinlikle haberdar olmaları gerektiğini vurgulamak için de ”görmediler mi?" biçiminde bir soru yöneltilmiştir. Yani, eskilerin izlerini görmediler mi? Onlarla ilgili haberleri duymadılar mı?..

Âyette ”nice nesiller" ifadesinin yerinde nice karn'lar yani asırlar tabiri kullanılmıştır. Bunun sebebi sözkonusu nesillerin adı geçen asırların belli bir döneminde yaşadıkları içindir. Yani asırdan maksat, o asrın belli bir kesitinde yaşayan nesillerdir. Nitekim Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in: ”Asırların en hayırlısı benim asrımdır" sözündeki asır da bu anlamda kullanılmıştır. Başka bir görüşe göre de karn ya da asır seksen veya yüz yıllık bir zaman diliminden ibarettir. Bu durumda isim tamlamasındaki muzâf zikredilmemiş olur. O zaman ”asırlardan nicelerini..." demek, ”asrın insanlarından nicelerini..." demek olur.

Şimdi de önceki nesillerin nasıl helak edildiklerinin ayrıntılı olarak açıklamasına geçilerek şöyle deniyor:

Yeryüzünde size vermediğimiz imkânları onlara vermiştik. Çok güçlü bir şekilde onları dünyaya yerleştirmiş, size vermediğimiz imkânları ve serveti onlara vermiştik.

Onlara gökten bol bol yağmur indirmiş, altlarından ırmaklar akıtmıştık. Ağaç} konak ve saraylarının altından ırmaklar akıtmıştık. Âyette geçen ”midrâr" ifadesi, suyun çok akması, yağmurun bol olması demektir. Nitekim, midrâr olan bir yağmur veya bulut demek; ihtiyaç ânında, ihtiyaca göre bolca su veren} demektir. Yani Ey Mekke Halkı! Biz, iri yapıldıkta, uzun ömürlülükte ve geniş mâli imkâna sahip olunma konusunda size vermediğimiz çok şeyleri onlara vermiştik} ancak yine de nankörlük ve isyanda bulundular...

Evet, onlara bol imkânlar vermiştik

fakat onları günahlarından dolayı helâk ettik. Her birisini kendi günahıyla cezalandırdık. Sahip oldukları onca servet ve imkân, onlara herhangi bir yarar sağlayamadı. Dolayısıyla aynı azap sizin de başınıza gelebilir.

Ve kendilerinden sonra başka bir nesil varettik. Helâk ettiğimiz her neslin arkasından, yerine başka bir nesil koyduk. Kuşkusuz bu da yüce Allah'ın gücünün sınırsızlığını gösterir. Çünkü O'nun otoritesi son derece geniş kapsamlıdır. Helâk edilen nesillerin ortadan kalkması O'nun mülkünden herhangi bir şey eksiltmez. Nitekim helâk ettiği her neslin yerine yenisini koyar ve ülkeleri yeniden onunla imâr ettirir, prensip olarak yüce Allah, zâlim ve inkâra milletlere belli bir süre tanır, daha sonra ortadan kaldırır ve yerlerine herşeyi ölçülü ve dengeli yapan âdil insanlar koyar.