56

Kişinin: 'Allah'a karşı işlediğim kusurlardan dolayı bana yazıklar olsun! ”Allah'a karşı"dan maksat, Allah'a itaat, O'nun hakkını yerine getirmek ve çizmiş olduğu yolda yürümektir.

Râğıb der ki,: ”Âyetin metninde yer alan ”cenb" kelimesi organ anlamına ”cariha"dır. Çoğulu da ”cunub"tur. Sonra organ anlamına gelen bu kelime organın yan tarafı anlamında istiare yoluyla kullanılmıştır. Tıpkı diğer organların sağ ve solunun, sağ taraf ve sol taraf anlamına kullanıldıkları gibi."

Bazı âlimlere göre, bu kelime, Arapçada ”cenbul hait" ve ”canibul hait ” ifadelerinden türemiştir. Mânâsı duvarın yanı demektir. Buna göre âyette yer alan ”cenbullafı" ifadesi, Yüce Allah'ın bize çizmiş olduğu şeriatı hakkında işlediğim aşırılıklardan dolayı yazıklar olsun demek olur. Aşırılık olarak tercüme edilen kelime ihmal ve kusur anlamınadır."

Râğıb bu kelimenin ve karşıtının manasını şöyle açıklar: ”İfrat bir şeyde aşırı gitmektir. Tefrit ise geri kalmak, ihmal etmektir."

"Ya hasret a" kelimesinin aslı ”ya hasretî"dir Araplar: Ya Hasreti veya lehfetî ve ya hasretâ ve ya lehfetâ ve ya hasretâye ve ya lehvetâye şeklinde bu kelimeleri kullanmaktadırlar. Böylesi kelime, Arapçada yardım dilemek için çağrıda bulunurken kullanılır. Orada geçen ”hasret" kelimesi elden kaçan ve yitirilen bir şeye üzüntü ve pişmanlık ifade eder. ”Bana yazıklar olsun" diye içi yanan kişinin işlemiş olduğu ihmale kendini sevk eden cahilliği ortaya çıkmıştır.

Bazıları der ki,: ”Hasret insanın kendisinden artık ayrı kaldığı bir şeye üzülmesi, teessüf etmesidir."

Gerçekten ben alay edenlerdendim.' Buranın manası da şöyledir: Ben dünyada iken Allah'ın dini ile ve o dine inananlarla alay edenlerden idim. Böylece kusur işledim.

Katâde der ki,: ”Onlar sadece Allah'a itaati kaçılmadılar, onlar Allah'a itaat edenlerle üstelik alay ettiler."