4

İşi ayıranlara yemin olsun ki... Ayıranlardan maksat, meleklerdir. Yağmurlar, rızıklar ve benzeri şeyleri ayıran melekler anlamındadır. Yeryüzünün işlerini şu dört melek idare eder: Cebrail, Mikâil, İsrafil ve Azrail (ölüm meleği). Cebrail, ordulara ve rüzgârlara, Mikâil, yağmura ve bitkilere, Azrail, ruhları kabza mükelleftir. İsrafil de, emrolundukları şeyleri onlara tebliğ eder.

Görünüşte, kendisi ile yeminden maksat, üzerine yemin edileni te'kiddir.

O da, vukuu muhakkak olan, öldükten sonra dirilmedir. Bu, kendisi üzerine yemin edilen, öldükten sonra dirilmeye işarettir. Sanki şöyle denilmektedir: Bu anılanları ilk kez meydana getirmeye muktedir olanın, önceden yaptığını tekrarlamaya gücü yetmez mi?

Ben fakir derim ki: Lâfzın bu şekilde dizilmesinin sırrı şudur: Rüzgârlar yağmur yüklü bulutların üstünde, bulutlar gemileri taşıyan suyun üstünde, su da arzın üstündedir. Meleklerin oradaki işleri idaresinin eseri açıktır. Allahü teâlâ  şuna işaret etmektedir: Her iş sadece gökyüzünden iner, yeryüzündeki her şey bu meyanda kabirlerden dirilmek sadece Yüce Allah'ın tarafındandır. Ulvî tesirlerle, yeryüzündeki eserleri göstermeye muktedir olan Allah, öldükten sonra diriltmeye de muktedirdir. Çünkü o da, -Allah bilir- dünyevî eserlerdendir.