14

Münafıklar onlara: 'Biz sizinle beraber değil miydik?' diye seslenirler. Sanki, ”Onlar sur çekildikten ve azabı gördükten sonra ne yaparlar?" sorusu soruldu da cevaben şöyle denildi: Münafıklar surun gerisinden mü'minlere: ”Dünyada biz sizinle beraber değil miydik," diye seslenirler. Bununla namaz, oruç, nikâh ve miras gibi aşikâr olan işlerde mü'minlerie beraber olduklarını belirtmek istiyorlardı.

Mü'minler de derler ki: 'Evet ama siz kendinizi mahvettiniz. Münafıklık sebebiyle kendinizi mahvu perişan ettiniz. Fitnenin nefse nisbet edilmesi, meyil ve şehvetin nisbet edilmesi manasınadır. ”Şeytan sizi fitneye düşürmesin..." (A'râf:27) âyetinde şeytana nisbet edilmesi ise, vesvesenin nisbet edilmesi anlamındadır. ”Allah buyurdu: 'Senden sonra biz kavmini fitneye düşürdük..:" (Tâhâ:85) âyetinde, fitnenin Allah'a nisbet edilmesi de, yaratmanın O'na nisbet edilmesi manasınadır. Zira sapıklığı yaratmak onlar için bir fitnedir.

(Mü'minleri) gözlediniz, yani mü'minlerin felâketini gözlediniz. ”Terabbus" gözlemek, beklemek demektir.

Mukâtil şöyle dedi: ”Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)'i gözlediniz ve: 'O pek yakında ölür, biz de ondan kurtuluruz,' dediniz. Bu kötü bir vasıftır. Çünkü hak ve hayır vasıta ve aracılarının ölümünü istemek en büyük kabahat ve suçlardandır. Haddizatında kendilerinden istifade edilmek, sohbetlerinden yararlanılmak için onların uzun ömürlü olmaları arzu edilmelidir."

Şüpheye düştünüz. Din, peygamberlik veya kıyamet günü hakkında şüpheye düştünüz.

Ve kuruntular sizi aldattı. ”Emânî" boş şeyler demektir. İslâm'ın durumunun kötüye gitmesini istemek de bu boş şeylerdendir. Aynü'l-Meâni'de şöyle dendi: ”Şeytanın hileleri sizi aldattı." Ebû'l-Leys ise, dünyanın bâtıl şeyleri sizi aldattı, diye tefsir etti.

O çok aldatan (şeytan) sizi Allah hakkında bile şaşırttı. Şeytan sizi, kerim olan Allah hakkında: ”O, cömerttir, bağışlayandır, azap etmez" diyerek aldatır.

Katâde şöyle dedi: ”Allah, kendilerini cehenneme alıncaya dek şeytanın aldatması altındadırlar."

Müfredatta şöyle dendi: ”Şeytan, şehvet, mal ve makam gibi insanı aldatan her şeye ”ğarûr" denir. Burada ise şeytan diye yorumlandı. Zira şeytan, dünya ile aldatanların en kötüsüdür. Dünya aldatır, zarar verir, sonra da geçer gider" denilmiştir.

Nihayet Allah'ın emri ölüm

gelip çattı.