12

Tâ ki onu, müminleri, kurtarmak ve kâfirleri boğmaktan ibaret olan fiili

sizin için bir ibret yaratanın kudret ve hikmetine, karnındaki kuvvete ve rahmetinin genişliğine bir delil

yapalım ve öğrenilmesi gerekeni

öğrenen yani, anarak ve hakkında düşünerek öğrenmek sânından olan, onunla ameli bırakarak zayi etmeyen

kulaklar onu öğrensin.

Öğrenmek anlamındaki ”el-va'yu" kelimesi, aslında bilgiyi muhafaza etmek demektir. İnsanın bir şeyi kendisinin dışında bir kapta korumasına da ”îyâ" denilir. Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem). Hazret-i Ebû Bekir'in kızı Esma'ya şöyle buyurmuştur: ”Sen muhafaza etme (tutma), sonra Allah da sana karşı muhafaza eder (tutar,)" (2) Şâirin şu beytinde de bu kelime aynı anlamda kullanılmıştır:

Üzerinden uzun zaman geçse hile hayır kalır. Kötülük, muhafaza ettiğin en kötü azıktır.

Âyette ”öğrenen kulaklar" denilmemiş, tekil ve belirsiz olarak, ”öğrenen kulak" denilmiştir. Bu, anılan kıssayı öğrenen, içinde tutan kulakların az olduğuna delâlet etmesi içindir. Yani bu kıssayı öğrenenler sadece insanlara anlatmak, onları kurtuluşun tek çaresi olan imana teşvik etmek, alçaltan küfürden sakındırmak için öğrenirler. Tâ ki kurtuluşa sebep olsunlar.

Keşşaf tefsirinde şöyle denilmektedir: ”Tek bir kulak, Allah'tan gelenleri öğrendiği ve akıl ettiği zaman, Allah katında mahşerî bir kalabalık gibidir. Onun dışındakiler yer gök arasını bile doldursalar önemsenmezler."

Bir hadis-i şerifte şöyle buyurulmuştur: ”Allah'ın, kendisine öğrenen bir kalp verdiği kişi kurtulmuştur." (3)

Bilginlerden birisi âyette söz konusu olan kulağı şöyle açıklamıştır: ”Bunlar, Allah'ın ezelde hitabım, işittirdiği kulaklardır. Onlar Hak'tan olan her hitabı öğrenirler."

Ebû Hüreyre'nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: ”Bana: ’Sen çok fazla hadis rivayet ediyorsun. Başkaları senin kadar rivayette bulunmuyor,' dediler.

Şu cevabı verdim: ’Şüphesiz muhacirler ve ensar mallarının işleriyle meşguldüler. Bense fakir bir adamdım. Rasûlüllah'tan hiç ayrılmaz, azığıma kanaat, ederdim. Birgün efendimiz bana şöyle buyurdu: ”Bir kimse, ben sözümü bitirene kadar elbisesini yayar sonra toplarsa benim her söyleyeceğimi öğrenecektir." Ben siyah beyaz çizgili elbisemi üzerime yaydım, o sözünü bitirince göğsümün üzerine topladım. Ondan sonra Rasûlüllahın sözlerinden hiçbir şey unutmadım. (4)