19

Sonra onu açıklamak Bize aittir. Yani anlamakta zorluk çektiğin mânâ ve hükümleri Biz açıklarız. Kapalı ve zor anlaşılan sözleri açıklayan şeye ”beyan" denilmiştir. Çünkü açığa çıkması kastedilmiş olan mânâyı beyan etmektedir.

Tefsircilcr şöyle demişlerdir: ”Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e vahiy telkin edildiğinde Cebrail (aleyhisselâm)ie okuma konusunda acele ederdi. O bitirene kadar sabretmezdi. Kendisinden kaçı vereceği endişesiyle acele ezberlemek isterdi. Bunun üzerine, gönlünü ve kulağını ona vererek susması emredildi. Ta ki kendisine vahiy tamamlanmış olsun. Nitekim bir âyette şöyle buyurulmaktadır: ”...Sana O'nun vahyi tamamlanmadan önce Kur'an (ı okumak)ta acele etme..." (Tâhâ: 114) Sonra da onda iyice derinleşene kadar onu inceleme işine devam et."

"Dilini kımddatma" sözü, Rasûlüllahi eğitmek ve öğretmek içindir. Öğretme yönü, işaret edilen şu husustur: Allah'ı bilme kapısı insanların çoğuna kapalıdır. Allah'ı ancak kendi halleri ile ilgili açıdan anlarlar. O da vasıtalar açısıdır. Allah kendisi ile yaratıkları arasında melekleri vasıta kılmıştır. Eğitim yönü ise şudur: Allah'tan vahyi getiren Cebrail (aleyhisselâm) olunca, onun getirdiğini, hemen söylemeye başlanıldığında sanki onda acele edilmiş, Cebrail'e ihtiyaç duymama gibi olmuş olur. Bu da şüphesiz edebi ihlâldir. Özellikle mürşid ve muallime karşı olursa. Bu izah ile anlaşıldı ki, ”dilini kımddatma" sözü, konu değişikliği (istitrâd) yoluyla vâki olmuştur.

Hazret-i Peygamberin bir vahiy geldiği zamanki durumu acelecilik olunca ve bu sûrenin başından ”mazeretlerini öne sürse bile" (Kıyâme: 15) âyeti vahyedilinceye kadar bundan yasaklanmadığı için, ”dilini kımıldatma" sözüyle bundan nehyedildi. Sonra da söz, insanlara hitap şeklinde başlanılan konuyu tamamlamaya döndü. Bu üslûp, bir öğretmenin şu uygulamasına benzer: öğretmen öğrenciye bir konu anlatır, öğrenci derse yakışmayacak bir şeyle meşgul olursa, öğretmen: ”Aklını bana ver ve söylediğimi anla" der. Sonra da konuyu tamamlar. Allah'tan, her an bizi Kur'an'a uyanlardan kılmasını dileriz.