15

İnsan var ya, Rabbi kendisini imtihan edip de yani Rabbi insana zenginlik ve bolluk vermek suretiyle imtihan eden bir kişinin davrandığı gibi davranıp da

ikramda bulunduğunda ve bol nimet verdiğinde: -Burada yer alan ”fâ" tefsir fâ'sıdır. Çünkü ikramda bulunmak ve nimet vermek bizatihi imtihanın kendisidir. -

'Rabbim bana ikram etti' ve beni lâyık olduğum biçimi ile mal ve makam vererek üstün kıldı

der ve bu lütuflara ve nimetlere şükür mü edecek, yoksa inkâr mı edecek diye imtihan gayesiyle verildiğini hiç aklına getirmez. Bu âyet-i kerimenin, yukarıda az önce geçen ”Çünkü Rabbin her an gözetlemededir." (Fecr: 14) âyet-i kelimesiyle irtibatı vardır. Burada sanki şöyle denilmiş olmaktadır: Allahü teâlâ  kullarının durumlarını gözetleyip dururken ve yaptıkları amellerin iyilik ise iyi, kötülük ise kötü karşılığını verme durumunda iken, insana gelince, bütün bunlar insanı ilgilendirmiyor. Onun bütün gözünü diktiği ve aklını verdiği dünyanın kendisi ve lezzetleridir.

es-Süheylî der ki: ”Bu âyet-i kerimede yer alan ”insan" kelimesinden maksat, 'Utbe b. Rebîa' dır. Buna göre âyet-i kerimenin nazil olmasına sebep Utbe'dir. Bu âyette zikredilen sıfat, her ne kadar bütün insanlar için umumî ise de burada kastedilen Utbe'dir."