4

O gün yer, Rabbinin ona vahyetmesi sebebiyle bütün haberlerini anlatır. Bu cümle, daha önceki üç âyetteki şartın cevabıdır. Yani yaratıklar, ya lisanı halleriyle veya gerçek dille -ki bu Cumhurun görüşüdür- haberlerini anlatırlar. Allah onu konuşturur. O da üzerinde işlenen iyi kötü tüm amelleri haber verir. Öyle ki kâfir, hissettiği utançtan dolayı bir an önce cehenneme götürülmeyi ister.

Rivayet edilmiştir ki, Abdurrahman b. Sa'saa, Ebû Saîd el-Hudri'nin himayesinde yetim bir çocuktu. Ebû Saîd: ”Oğulcuğum, sen çöllerde olduğun zaman ezan okurken sesini yükselt. Çünkü ben Rasûlüllah'ın: 'Onu dinleyen; cin, insan, taş ve ağaç mutlaka ona şahitlik eder,' buyurduğunu duydum" dedi. (2)

2- Hadisi Buharî, Ezanda. 2/72, Nesâî 2/12 ve Mâlik Muvatta'da tahrîc ettiler. Bkz. Câmiu'l-Usûl, 9/386.

Anlatıldığına göre Ebû Ümeyye, Mescid-i Haram'da farz namazı kıldı.

Sonra ilerleyip mescidin değişik yerlerinde namaz kılmaya başladı. Namazı bitirince: ”Ey Ebû Ümeyye! Bu yaptığın ne?" denildi. ”O gün (yer) bütün haberlerini anlatacaktır" mealindeki âyeti okudu. ”Kıyamet günü bana şahitlik etmesini istedim," dedi. Kendisi için bir yerin zikir, tilâvet, namaz ve benzerî şeylerle şahitlik ettiği kişiye ne mutlu! Zina, içki, hırsızlık ve kötülüklerle şahitlik ettiği kimsenin de vay haline!

Denilir ki: ”Ey Ademoğlu! Allah'ın senin hakkında şahitlik edecek yedi tane şahidi var. Bunlar:

1- Mekân (yer): ”O gün yer... bütün haberlerini anlatır," âyetinde bu belirtilmektedir.

2- Zaman: Şu hadis bunu ifade ediyor: ”Her gün, ben yeni bir günüm ve bende yapacaklarına şahidim," diye seslenir.

3- Dil: ”O gün dilleri, elleri ve ayakları yapmış olduklarına karşılık aleyhlerine şahitlik edecektir" (Nûr: 24) mealindeki âyet buna delildir.

4- Eller ve ayaklar: ”...Kazandıklarını bize elleri anlatır, ayakları da şahitlik eder," (Yâsîn: 65) âyeti buna işarettir.

5- İki tane melek: ”Oysa yaptıklarınızı bilen, değerli yazıcılar sizi gözetlemektedirler." (İnfitâr: 10-12) âyetleri bunu ifade ediyor.

6- Divan: Şu âyet-i kerime bunun ifadesidir: ”Bu, size karşı gerçeği söyleyen kitabımızdır. Çünkü Biz yaptıklarınızı kaydediyorduk." (Câsiye: 29)

7- Rahman: Bunu da Allahü teâlâ  şöyle bildiriyor: ”Ne durumda olursan ol, Kurandan ne okursan oku, siz ne yaparsanız yapın, onu yapmaya giriştiğinizde Biz ona mutlaka şahit oluruz..." (Yûnus: 61)

Ey isyankâr! Bu şahitler senin aleyhine şahitlik ettikten sonra hâlin ne olur?