MESED SURESİ

Mekke devrinde nazil olmuştur, 5 âyettir.

1

Ebû Leheb'in eileri kurusun. ”Leheb," ateşin tutuşması anlamındadır. Ebû Leheb, Abdül Uzzâ b. Abdülmuttalib'in künyesidir. ”Kurusun" diye ifade ettiğimiz ”tehbet" kelimesi, helak edilsin veya hüsrana uğratılsın manalarmadır. Zaten hüsran da helake götürür.

Rivayete göre: ”En yakın akrabım uyar." (Şuarâ: 214) âyeti indiği zaman Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Safâ tepesine çıktı. Akrabalarını topladı ve onları uyardı: ”Ey Muttalıp oğulları! Ey Filır oğulları! Size şu dağın eleğinde süvariler var desem bana inanır mısınız?" dedi. ”Evet, çünkü senden hiç yalan duymadık," dediler. Rasûlüllah: ”Ben sizi gelecek olan çok şiddetli bir azaptan uyarıyorum," buyurdu. Bunun üzerine amcası Ebû Leheb: ”Helak ol ya Muhammed! Bizi bunun için mi çağırdın?" dedi. Bu söz üzerine bu sûre nazil oldu.

Zaten o tamamen

helak oldu. ”Tebbet" ve ”tebbe" kelimelerinin her ikisi de haber anlamındadır. Buna göre mana: ”Ebû Leheb'in elleri helak oldu ve onun tamamı helak oldu" şeklinde olur. Mananın geçmiş zaman kipi ile ifadesi, vuku un un kesinliğinden dolayıdır. ”Helak oldu" manasını verdiğimiz ”tebbe" kelimesi, helak meydana geldi, hasıl oldu anlamlarındadır. Kelimeyi, ”kad tebbe" okuyanların kıraati, bu anlamı te'kid eder. Çünkü ”kad" kelimesi, duanın başına gelmez.

Her iki kelimenin de, onun helaki için beddua olduğunu söyleyenler de vardır. Maksat onun, helaki için bedduayı hak ettiğini belirtmektir. Aslında birisine künye vermek bir ikramdır. Ama bu adama künye verilişi ona ikram için değildir. Yüce Allah, bu künye ile meşhur olduğundan dolayı veya çirkin ismi ”Abdul Uzzâ" yı kullanmak istemediği için bu künyeyi kullanmıştır. Çünkü Abdül Uzzâ isminde bir pula izafe vardır. Bu künye ile anıl ışının sebebi, ”Alevli bir ateşe girecektir" âyet indeki ateşle münasebetinden dolayı da olabilir. Yani Ebû Leheb künyesi, izafi manası itibariyle cehennemlik olan hâlinden kinaye olmaya elverişlidir.

El-Itkan adındaki eserde şöyle denilmektedir: ” Kur'an-ı Kerim'de, Ebû Leheb'den başka künye yoktur. Onun Abdül Uzzâ olan adı, anı İmamı ştır. Çünkü Uzzâ bir puttur. Onu ad koymak, şer'an haramdır."

Sûrede, Efendimiz amcasına karşı kötü konuşma ve kınama durumunda olmasın diye ”elin kurusun, de" denilmemiştir. Çünkü babaya karşı olduğu gibi, amcaya da saygı gösterilir. Ve çünkü Hazret-i Peygamber âlemlere rahmet olarak gönderilmiştir. Onun çok yüksek bir ahlâkı vardır. Onun için Ebû Leheb'e Allahü teâlâ  cevap vermiştir.