99

«O, gökten su indirendir. Her bitkiyi onunla bitirdik, ondan bitirdiğimiz yeşilden -birbirine benzeyen ve benzemeyen- yığın yığın taneler, hurmaların tomurcuklarından sarkan salkımlar, üzüm bağlan, zeytin ve nar çıkardık. Mahsul verdiklerinde mahsullerine, olgunlaşmalarına bir bakın. Şüphesiz ki, bütün bunlarda iman edecekler için bir çok ibretler vardır.»

Yerde ve göklerde olan her şey Allahü teâlâ'nın iradesiyle vücuda gelmiştir. Hiçbir şey kendiliğinden olmamıştır, olması da mümkün değildir. O, bulutlar vasıtasıyla gökten yağmur yağdırıp, yerde ;eşitli bitkiler bitirmiştir. Onlar insanlar ve hayvanlar için bir ihtiyaç ve bir geçim kaynağıdır. Yüce Allah, san'atının eseri olarak o taneleri inciler gibi dizmiş ve gözlere hayranlık, akıllara durgunluk verecek şekilde yaratmıştır. O, insanların istifadeleri için hurma bahçeleri, üzüm bağları, zeytin ve nar ağaçlan bitirmiştir. Allahü teâlâ'nın bitirmiş olduğu bitkilerin, sebzelerin, meyvelerin ve hububatın kimi diğerine benzemektedir. Böyle olmakla beraber bunlardan kimi acı, kimi tatlı, kimi ekşidir. Hiçbirinin tadı diğerine benzemez, herbirinin tadı ve lezzeti başka başkadır. Bunların hiçbiri kendiliğinden olmamıştır. Elbette bunların, bir yaratıcısı vardır, O da, Allahü teâlâ'dır. O, her şeye kadir olduğu gibi, sizi de öldükten sonra tekrar diriltmeye kadirdir. O, kuru otlara ve kuru ağaçlara hayat verip meyve verdiği gibi, bütün canlıları da kıyamet günü öylece diriltecektir. Bunlarda iman edenler için büyük hikmetler vardır. Bütün bunlar Hâlik-ı Zü’l-Celâl'in kudretinin eseridir ve O'nun yaratmasıyla vücuda gelmiştir.